امام صادق(ع)؛ شخصيتی فراملی، فرامذهبی و جهان‌شمول
عصر شیعه ـ حجت‌الاسلام والمسلمين علی انصاری بويراحمدی، مدير مجمع جهانی شيعه‌شناسی، در گفت‌وگو با خبرگزاری قرآنی ايران(ايكنا) بيان كرد: در جهان كنونی ما اسم و رسم و مشخصات فراوانی از شخصيتهای برجسته جهانی به ثبت رسيده و مستشرقين زيادی هم در رابطه با شخصيتهای برجسته جهان اسلام نظر داده‌اند و نظريه‌پردازان جهان اسلام نيز درباره شخصيتهای بسياری در جهان امروزی اعم از قدما تا حالا نظراتشان را گفته‌اند؛ در بين همه اين ديدگاه پردازی‌ها يك شخصيت برجسته بسيار بسيار تبلور دارد، آن هم امام صادق(ع) است.
وی ادامه داد: يعنی در حقيقت تنها شخصيتی كه به صورت فراملی و فرامذهبی و جهان شمول مورد عنايت تمامی دانشمندان از همه مذاهب و همه اديان و در حقيقت همه شخصيتهای برجسته بشری ديدگاه‌هايشان در رابطه با آن مثبت است و در وجهی آنرا ستوده‌اند تنها و تنها امام صادق(ع) است.
انصاری بوير احمدی تاكيد كرد: امام جعفر صادق(ع) در حقيقت ولای جهان اسلام را بطور كلی به عهده داشتند يعنی زمانی امام جعفر صادق(ع) تبلور علمی پيدا كردند كه اسمی از هيچ كدام فرقه‌های اهل سنت نبود؛ نه اسمی از حنبلی بود، نه اسمی از شافعی بود و نه اسمی از هيچ فرقه ديگری؛ برخی گروه‌هايی در جهان اسلام بودند كه همه هم تحت اشراف علمی امام جعفر صادق(ع) بودند و از شاگردان امام جعفر صادق(ع) به حساب می آمدند.
مدير مجمع جهانی شيعه‌شناسی تصريح كرد: ابوحنيفه و مالك و ديگر فرقه‌ها كه بعدها حضور پيدا كردند يا مستقيما و بدون واسطه يا با واسطه از شاگردان امام جعفر صادق(ع) به حساب می‌آمدند. آن موقع هم با توجه به اينكه جهان اسلام يكدفعه گسترش پيدا كرده بود و بقيه اديان به نوعی در حقيقت زير پرچم اسلام درآمده بودند، همه افكار دنيا و همه گونه‌های فكری دنيا متوجه اسلام شده بودند.
وی ادامه داد: تنها شخصيتی كه در جهان اسلام جوابگوی همه نحله‌ها در دنيا بود، امام جعفر صادق (ع) بودند؛ علاوه بر اينكه در علم اسلام‌شناسی بزرگترين اسلام‌شناس بودند، علاوه بر اينكه در علم انسان‌شناسی بزرگترين انسان‌شناس بودند، حتی از نظر علم تجربی و علم روز و علم پزشكی و علم شيمی و علوم ديگر سرآمد دنيا بودند؛ چرا امام جعفر صادق(ع) چهار هزار شاگرد برجسته داشتند، اين دليل دارد، خودبخود تمام دانشمندان دنيا دور يك نفر جمع نمی‌شوند برخی از همين چهار هزار شاگرد خودشان دانشمندان و برجستگانی در عصر خودشان بودند؛ اما چون تبلور علمی و شان والای امام جعفر صادق(ع) را می‌ديدند در مقابل ايشان زانوی شاگردی می‌زدند و در كلاس درس ايشان حاضر می‌شدند.
انصاری بوير احمدی تصريح كرد: وقتی ما شخصيتهايی را كه در جمع دانش‌آموزان و دانشجويان و جمع شاگردان امام جعفر صادق(ع) بودند رجال شناسی می‌كنيم، می‌بينيم حتی در آن دوران كه وضعيت ارتباطات جمعی دنيا مثل امروز نبوده، حتی درآن دوران از تمامی ملل دنيا شاگردی امام جعفر صادق(ع) را كرده‌اند و پای درس ايشان حاضر شدند، شاگردان معروفی امام جعفر صادق(ع) دارند، شاگردان بسيار بسيار معروفی دارند كه هر كدام از اين شاگردان پدر يكی از علوم در دنيا معرفی شده است. نه تنها در يك موضوع، مثلا شما وقتی به اسم جابربن حيان برمی‌خوريد و در دنيا آن را پدر علم شيمی می‌دانند و كتابهايش به زبانهای گوناگون اروپايی در قرون وسطی ترجمه شده بود و در دانشگاه‌های قرون وسطی تدريس می‌شد، می‌بينيم شاگرد امام جعفر صادق(ع) است و خودش گفته كه من همه اندوخته‌های علمی‌ام را مديون امام جعفر صادق(ع) هستم.
اين پژوهشگر حوزوی ادامه داد: وقتی يك شاگرد ايشان بيش از 200 جلد كتاب در رابطه با علوم طبيعی و شيمی می‌نويسد، مشخص است كه چقدر استاد او برجسته بوده، علاوه بر اينها ديدگاه‌هايی امام جعفر صادق(ع) دارد كه اين ديدگاه‌ها در دنيا منحصر به فرد بوده و در برخی اولين نظريه‌پرداز جهان در آن زمينه امام جعفر صادق(ع) بوده است. برخی از ديدگاه‌های امام جعفر صادق(ع) منحصر به فرد بوده كه برای اولين بار در تاريخ بشر اين ديدگاه ارائه می‌شده است؛ مثلا ديدگاه امام جعفر صادق(ع) در رابطه با هوا، محققين و دانشمندان غربی در اين قرون اخير به اين نتيجه رسيدند كه هوا چند عنصری است و يك عنصر نيست. اما امام جعفر صادق(ع) در همان هزارو صد سال قبل از انديشمندان غربی اين ديدگاه را مطرح كرده بودند و فرموده بودند كه هوا يك عنصر نيست؛ بلكه تشكيل شده از چند عنصر است. وقتی دانشمندان مركز تحقيقاتی استراس بورگ تحقيقات گسترده خودشان را در اين زمينه به عمل آوردند، همين دانشمندان مراكز غربی امام جعفر صادق(ع) را به زيبايی ستودند و گفتند كه تا زمان لاوازيه اين ثابت نشده بود و حتی دانشمندان فرانسوی هوا را يك عنصر بسيط می‌دانستند؛ اما امام جعفر صادق (ع) بيان كردند هوا يك عنصر نيست بلكه تشكيل شده از چند عنصر است. هزار و صد سال قبل از اينكه در جهان امروزی اين نظريه كشف شود امام جعفر صادق (ع) آنرا فرموده بودند.
وی تصريح كرد: يا اينكه دانشمندان دنيا به اين نتيجه رسيده بودند كه نيمی از كره زمين روز و نيم ديگر شب است. اما معتقد بودند كه با چرخش زمين دور كره زمين اين شب و روز بوجود می‌آيد در همان زمان امام جعفر صادق(ع) فرموده بودند كه خير خورشيد دور زمين نمی‌چرخد؛ بلكه زمين با چرخش دور خود شب و روز را به وجود می‌آورد، آنروز مردم دنيا نمی‌توانستند بفهمند و هضم كنند كه امام جعفر صادق(ع) می‌فرمايد زمين دور خودش می‌چرخد، قرنها بعد دانشمندان اين را ثابت كردند و ديدگاه امام جعفر صادق(ع) به زيبايی به دنيا معرفی شد؛ ديدگاه ديگر امام كه در دنيا منحصر بود و قرنها بعد ثابت شد اين بود كه هرچه شی در عالم وجود دارد دارای حركت است حتی جمادات، كوه‌ها، سنگ همه چيز حركت دارد. گرچه چشم ما قادر به ديدن آن نيست؛ برای زمان امام صادق از نظر علمی اين توجيه نداشت و دركش مشكل بود، اما بعدها كه دانشمندان بيشتر تحقيقات كردند و به نظريات علمی در اين موضوع رسيدند همه تاكيد كردند نظريات امام درست بوده و هرچه در عالم هست دارای حركت است ولو اينكه جمادات باشد.
مدير مجمع جهانی شيعه‌شناسی اظهار كرد: من يك نمونه ديگر را عرض كنم كه شما ببينيد كه چقدر امام جعفر صادق(ع) بزرگ بوده و چقدر عالم بوده و خليفه خدا بر روی زمين بوده است؛ امام بود وارث خون انبياء و اهل بيت(ع) بود تمام علم كون و مكان را در اختيار داشتند؛ يكی از نظريات كه امروزه غرب را در حقيقت وامدار امام جعفر صادق(ع) كرده و تمامی پيشرفتهای غرب از اين نظر امام جعفر صادق (ع) بوده است، اگر بيايند تحقيق كنند اقرار خواهند كرد، می‌گويند امام جعفر صادق(ع) برای اولين بار در عالم مطرح كردند و فرمودند پيدايش دنيا جهان از يك جرسومه بوجود آمد و آن دارای دو قطب متضاد است كه نتيجه‌اش اول پيدايش است، بعد نتيجه‌اش می‌شود پيدايش ذره بعد ماده بوجود می‌آيد. امام جعفر صادق(ع) تنوع ماده را ناشی از كمی و زيادی ذرات می‌دانند كه در حقيقت اين ديدگاه پايه و اساس كشف اتم در دنيا شد.
اين پژوهشگر حوزه تاريخ اسلام عنوان كرد: اينكه بهرحال تنوع ماده، ناشی از كمی و زيادی ذرات است و با تناقضی كه دو قطب متضادی كه در اين ماده وجود دارد در اين ذره وجود دارد، از اين تنوع حركت ماده بوجود می‌آيد؛ لذا اتمی كه در دنيا، دنيا را متحول كرد پايه و اساس اوليه‌اش ديدگاه امام جعفر صادق(ع) بوده است؛اما متاسفانه با استفاده نا مطلوب برعكس ديدگاه امام را استفاده كردند و در راه منفی از آن استفاده شد. در حالی كه اگر طبق ديدگاه امام جعفر صادق(ع) استفاده می‌شد می‌توانست بشر را نجات دهد نه در معرض خطر قرار دهد. اين يك گوشه‌ای بود از عظمت علمی امام صادق.
وی در پاسخ به اين سوال كه امام صادق(ع) چند شاگرد داشتند آيا سامان يافته و برنامه‌ريزی شده بود يا نه بصورت طبيعی شكل گرفته بود؟ بيان كرد:اگر چنانچه بقيه ائمه ما هم اينطور مجال پيدا می‌كردند همين مقدار بلكه بيشتر شاگرد داشتند؛ اگر زمان اميرالمومنين(ع) به ايشان اجازه داده بودند و آنهمه مشكلات بوجود نياورده بودند، طبق اعتراف مستشرقين از سراسر دنيا جهت تلمذ در مكتب امام علی (ع) حاضر می‌شدند. ديگر امامان هم همينطور؛ امامان علم لدنی دارند هر وقت زمينه فراهم شود و از نظر اجتماعی امكان اين باشد كه بزرگان جهت استفاده به آنها مراجعه كنند اينگونه خواهند شد؛ ديدگاه ما اين است چون ائمه ما از نظر علمی در كنار كسی درس نخواندند، امام صادق(ع) ما در هيچ جا نيامده شاگردی كرده باشد و نزد كسی درس ياد گرفته باشد، همه اهل بيت اينگونه بودند، امامان معصوم اينگونه بودند،هيچ جا شاگردی نكردند؛ اما با اين وجود در تمامی علوم فوق تخصص بودند و هيچ كس ادعا نكرده سوالی كسی پرسيده باشد و يكی از امامان شيعه جواب نداده باشند.
مدير مجمع جهانی شيعه‌شناسی ابراز كرد: اگر اين شرايط برای ديگر امامان ما فراهم می‌شد، آنها هم همين مقدار بلكه بيشتر شاگرد داشتند، اما ويژگی امام جعفر صادق(ع) اين بود، كه فتاوای فقهی پدرش را به صورت روشمند و به صورت اصول در معرض بهره‌برداری علمی قرار داد، و آن اصول اربعه و اصول چهارصد گانه شيعی را بوجود آورد كه اگر دنيای امروز به شيعه مجال دهد و اين نظريات ميدان علمی تحقيقی در دنيا پيدا كند، اصول اربعه مائه شيعه جهان را متحول می‌كند.
وی اظهار كرد: شاگردان اگر چه توسط امام جعفر صادق(ع) از نظر علمی جهان را از ورطه انحراف نجات دادند و حتی انحرافات در مسيحيت و يهود و نصارا و انحرافات در فرق اسلامی و نحله‌های اسلامی را و آن فرقه‌هايی كه اهل غلو و مشكلات ديگری بودند، همه آنها را امام صادق(ع) نجات دادند و جهان را در ريل صحيح علمی قرار دادند، از نظر علمی اما امامان شيعه چون خورشيدند اگر در زمانی هم در زندان باشند چون خورشيد پشت ابر به زيبايی آن آثار را خواهند داشت. الان امام زمان(عج) ما در غيبت است آيا خللی در كار شيعه درآمده؟ شيعه بالنده‌تر می‌شود. لذا امام كاظم(ع) ولو در زندان هم بودند به زيبايی جهان تشيع را رهبری كردند؛ لذا خللی بوجود نمی‌آمد اما در گسترش اسلام و در زدودن انحرافات در جهان شاگردان امام جعفر صادق(ع) تاثيرگذار بودند.
انصاری بوير احمدی در بيان دليل خطاب كردن امام(ع) با عنوان صادق اظهار كرد: هر كدام از امامان ما كنيه‌ای دارند، هر كدام يك صفت ويژه دارند. امام كاظم، كاظم بودند و كظم صفت ويژه ايشان بود؛ امام باقر شكافندگی صفت ويژه ايشان است، شجاعت و شهادت صفت ويژه امام حسين است. صادق بودن صفت ويژه امام جعفر صادق(ع) بوده؛ اما دليل شهرتش به صادق چون شخص ديگری بوده به اسم جعفر كه ادعای امامت كرده بود و كذب و دروغ بودن ادعای او ثابت شد و به جعفر كاذب معروف شد، امام جعفر صادق(ع) چون در امامتش صداقت داشت معروف شد به امام جعفر صادق(ع)؛ لذا می‌توان گفت به دليل تقابل با آن جعفر كاذب، صادق ناميده شده‌اند؛ اما در عين حال صفت صداقت و صديق و صادق بودن از اوصاف ويژه امام جعفر صادق(ع) است.