زیارت فرصتی برای امام شناسی است
عصر شیعه : ملیحه پژمان: زیارت معصومین(علیهم السلام)، فارغ از اینکه فریضه عبادی و دینی محسوب می‌شود, آثار و برکات ارزشمندی دارد.
آثاری که در روحیه، زندگی و عملکرد آینده شخص زائر به روشنی دیده می‌شود. زیارت امام بر اساس تعاریفی که تاکنون از آن آمده، دیداری عاشقانه است میان زائر و امام اما این تعبیر تنها بخشی از جایگاه زیارت را تبیین می‌کند و مراتب مهم‌تری نیز برای آن متبادر است.
زیارت، فرصتی برای شناخت امام و حجت خداست، فرصتی برای برقراری ارتباط عاطفی میان امام معصوم(علیه السلام) و زائری که از راه دور و نزدیک خودش را به بارگاه حجت‌های خدا می‌رساند. برای بررسی فرازها و فضایل زیارت و ارتباط این فریضه عبادی با امام شناسی، گفت و گو کرده ایم با حجت الاسلام والمسلمین راشد یزدی، خطیب توانمند و استاد اخلاق اسلامی که در ادامه می‌خوانید.
زیارت را مقدمه برقراری ارتباط نزدیک میان زائر و امام معصوم(علیه السلام) برشمرده اند، این ارتباط چگونه حاصل می‌شود؟
هر ارتباطی نیازمند مقدماتی است و اگر بخواهیم ملزومات ارتباط معنوی و عاطفی میان زائر و امام معصوم(علیه السلام) را بررسی کنیم، لازمه آن داشتن شناخت از جایگاه و شان ائمه هدی(علیهم السلام) و سایر اهل بیت عصمت و طهارت (علیهم السلام) است. آنچه در زیارت حقیقی برای زائر حاصل می‌شود، رسیدن به درک عمیق از جایگاه معصوم (علیه السلام) است، نمی توانیم بگوییم که امامان را دوست داریم و از سوی دیگر شناختی از جایگاه، منش و سیره زندگی آن‌ها نداشته باشیم. برقراری ارتباط با امام معصوم(علیه السلام) در زیارت با شناخت محقق می‌شود و این شناخت هم درجاتی دارد. بنابراین زیارت، فرصتی مغتنم و زیبا برای امام شناسی است.
چه درجاتی برای شناخت حق امام معصوم(علیه السلام) در زیارت وجود دارد؟
این درجه در هر زائری به هنگام زیارت متفاوت است، برخی در هنگام زیارت درک عمیقی از زندگی ولایی حجت خدا یا امام معصوم(علیه السلام) دارند. از آغاز مهیا شدن برای سفر زیارتی، تمام وجود و حواسشان به امام معصوم (علیه السلام) است و خودشان را برای سفر معنوی آماده می‌کنند. در چنین شرایطی جایگاه زیارت آن‌ها بسیار متفاوت است و توشه معنوی که در این سفر زیارتی نصیبشان می‌شود نیز با توشه سایر زائران تفاوت دارد و چنین زائرانی هنگام ورود به حرم و با خواندن اذن دخول، حال معنوی در وجودشان چندین برابر می‌شود.
پس در حقیقت همه به اندازه درک خودشان از مقام امام معصوم(علیه السلام) از زیارت بهره می‌برند؟
بله همین طور است؛ زیرا که ائمه هدی(علیهم السلام) واسطه فیض هستند و در هر شرایطی هر زائری که به این بزرگواران متوسل شود، بسته به شناخت و معرفت خود بهره می‌برد. هیچ زیارتی خالی از بهره معنوی برای زائر نیست و فقط نوع ارتباط معنوی زائران متفاوت است. به اعتقاد بنده حتی قرار گرفتن و توقف کردن در حرم ائمه(علیهم السلام) نیز برکت است و هیچ زائری نباید از درگاه ائمه(علیهم السلام) ناامید باشد.
چندی پیش به فردی برخورد کردم که برخلاف ظاهرش آنقدر درباره برکات زیارت امام رضا(علیه السلام) و فیوضاتی که در زندگی اش از سوی حضرت نصیبش شده، صحبت می‌کرد، خوب است همین جا درباره برکات زیارت این امام همام در ایران بیشتر بگویید.
واقعاً برکات فوق العاده ای در زیارت حضرت نهفته است. ایشان امام رئوفی هستند که زیارتشان به منزله زیارت همه ائمه هدی(علیهم السلام) است. یکی از مهم‌ترین برکات امام رضا(علیه السلام) گسترش تشیع در ایران است و امروز ایران پایگاه شیعه، بلکه پایتخت شیعه در جهان است و این اتفاق بسیار قابل توجهی است.
ضمن اینکه اهل بیت (علیهم السلام) از همان ابتدا و از زمان پیغمبر اکرم
(صلی الله علیه و آله) نسبت به ایرانی‌ها واقعاً عنایت، لطف و محبت داشتند و ایرانی‌ها هم نسبت به اهل بیت(علیهم السلام) همین طور بوده و هستند و آن شخصیت الهی که ایران را ولایی کرد، امام رضا(علیه السلام) است.
امام رضا(علیه السلام) رأفت و رحمت و صمیمیت ویژه داشت و تفاوتی میان اشراف و طبقات پایین اجتماعی برای ایشان وجود نداشت و حضرت با همه یکسان برخورد می‌کرد. اما یکی دیگر از برکات امام رضا(علیه السلام) این است که با حضورشان در ایران ما ایرانی‌ها را به سوی اهل زیارت و توسل سوق داد که پیش از امام رضا(علیه السلام) در روایات متعدد اهل بیت(علیهم السلام) اشاره شده به زیارت کردن و توسل داشتن که ثامن الحجج(علیه السلام) عملا این مسیر را برای ما مهیا کردند و امروز زائران حضرت از داخل و خارج کشور در هر شرایطی به زیارت ایشان می‌آیند. بنابراین تمام سیره زندگی حضرت برکت و نعمت است و امروز ما در ایران اسلامی به برکت حضور قدسی ایشان زندگی و حیات داریم. توفیقاتمان به برکت دعای خیر ایشان است و باید قدر بدانیم.
جالب اینکه مأمون از آوردن امام رضا(علیه السلام) به ایران قصد تخریب ایشان را داشت، اما تاریخ گواه دیگری است بر حقانیت این امام همام، درست است؟
بله، مأمون به تصور باطل خود امام رضا(علیه السلام) را در ایران به حصر خود درآورد، اما این هجرت و حصر حضرت فرصتی برای توسعه تشیع و تهدیدی برای پایه‌های حکومت ظالمانه مأمون بود. حضور امام رضا(علیه السلام) در ایران به نفع امامت و تشیع تمام شد و ارادت به اهل بیت(علیهم السلام) به شرایطی رسید که پیروان برخی مذاهب دیگری که در ایران حضور داشتند، به ایشان علاقه‌مند شدند و حتی برخی که مخالف اسلام و اهل بیت(علیهم السلام) بودند نیز به حضرت گرایش پیدا کردند.
اشاره کردید به این نکته که در زیارت وظیفه داریم، امام شناس باشیم، وظیفه ما پس از زیارت امام معصوم(علیه السلام) چیست؟
یکی از مهم‌ترین وظایف ما پس از زیارت ائمه(علیهم السلام) وفای به عهدی است که در هنگام زیارت با آنان می‌بندیم. عهدی که نشان دهنده ولایتمداری ماست و نباید شکسته شود. در حقیقت وفای به عهد به منزله تجدید عهد با ولایت ائمه هدی(علیهم السلام) است. اگر عهد می‌کنیم که پس از زیارت فلان رفتار بد و رذیله را از خود دور کنیم و یا در نماز و تقوا ثابت قدم باشیم، باید به این عهد وفادار بمانیم. این وظیفه بسیار سنگین است و اگر نتوانیم وفای به عهد با حجت خدا داشته باشیم، در زندگی خود بهره زیادی از معنویت نخواهیم داشت.