علامه سيدجعفر شهيدی؛ آخرين حلقه اتصال حوزه و دانشگاه
عصر شیعه ـ سيدجعفر شهيدی، فرزند سيدمحمد كه از دانشمندان و مفاخر بزرگ ادبی ايران به شمار می‌آيد، در سال 1297 هجری خورشيدی در يكی از محلات قديمی شهر بروجرد به دنيا آمد.
دوران تحصيل ابتدايی و اندكی از متوسطه را در اين شهر و سپس ادامه آن را در تهران به انجام رساند و در سال 1320 برای تحصيل علوم دينی، فقه و اصول راهی نجف شد و تحصيلات حوزوی را در شهر نجف تا حد رسيدن به درجه اجتهاد كه درجه بسيار بالايی در حوزه علميه محسوب می‌شود، ادامه داد.
وی از محضر بزرگان حوزه علميه همچون آيات عظام خويی و بروجردی بهره گرفت و در سن ۳۱ سالگی توانست به درجه عالی در حوزه دينی تشيع دست يابد، اما بعد از هشت سال، بيماری او را به ايران بازگرداند و سرنوشت ديگری را برای وی رقم زد.
علامه شهيدی بعد از آن در لغت‌نامه با علامه دهخدا و دكتر معين همكاری كرد و ادامه تحصيل دانشگاهی خود را در رشته زبان و ادبيات فارسی تكميل و از محضر اساتيدی چون، استاد جلال همايی و بديع‌الزمان فروزانفر بهره برد و سرانجام در سال 1340 با اخذ درجه دكترای زبان و ادبيات فارسی در دانشگاه تهران مشغول به تدريس شد.
با توجه به جايگاه علمی و تخصصی او در فرهنگ‌نويسی و سيطره خوبی كه در زبان و ادبيات فارسی و عرب داشت، بعد از مرگ دكتر معين، او عملاً يكی ديگر از شاگردان علامه دهخدا بر كرسی رياست مؤسسه لغت‌نامه دهخدا تكيه زده و كتاب‌های فراوان در زمينه ادبيات فارسی، تاريخ اسلام، تأليفات و مقالات درخور تحسين چاپ كرد.
آثار و تألیفات دکتر سیدجعفر شهیدی
كتاب «ابوذر غفاری» وی نشان می‌دهد كه تفكر انقلابی هنوز در ايشان زنده بوده يا دوباره زنده شده است. در واقع اين تفكر زمينه‌ای بود كه وی را به اين مسير كشاند كه دست به كارهای بزرگی بزند. شايد اوج اين كارها ترجمه نهج‌البلاغه بود. يك ترجمه‌ای كه در شأن نهج‌البلاغه هست و با هيچ ترجمه‌ای قابل مقايسه نيست و می‌توان آن را يك متن استثنايی در ادبيات فارسی و يكی از شاهكارهای وی عنوان كرد كه اين ترجمه شيوا و تفسير روان در سال 1369 به عنوان كتاب سال شناخته شد.
نگاهی به ترجمه نهج‌البلاغه سید جعفر شهیدی(ره)
دكتر سيدجعفر شهيدی در سال 1368، نهج‌البلاغه كه به كوشش سيدرضی گردآوری شده بود را ترجمه كرد. با ورق زدن صفحات اين ترجمه، تفاوت آن با ساير ترجمه‌ها به خوبی مشخص است. رعايت ويژگی‌های ادبی بی‌نظير، به كار بردن صنايع لفظی و آرايش‌های ادبی از قبيل استعاره، تشبيه، جناس و مراعات نظير و به ويژه سجع به جاودانگی اين اثر كمك شايانی كرده است. در مقدمه كتاب می‌خوانيم: «در ميان هزاران نام كه مصنفان، مؤلفان يا مترجمان حوزه مسلمانی بر كتاب‌های خود نهاده‌اند هيچ نامی چون نهج‌البلاغه (راه سخن رسا گفتن) با محتوای كتاب منطبق نيست و می‌توان گفت اين نام از عالم غيب بر دل روشن شريف رضی(ره) افاضه شده است كه «الاسماء تنزل من السماء»؛ راه سخن گفتن را در اين مجموعه بايد آموخت.»
نكته قابل توجه درباره وی اين است كه حوزه تاريخ اسلام بعد از انقلاب محقق جدی نداشت، ولی نياز به آن جدی بود و علامه شهيدی در اين حوزه كه دارای تجربه‌ای از دهه بيست بود، وارد ميدان شد.
از مهمترين آثار ارزشمند دكتر شهيدی تأليف كتب «مهدويت در اسلام»، «جنايات تاريخ»، «چراغ روشن در دنيای تاريك(يا زندگانی امام سجاد(ع)»، «در راه خانه خدا»، «شرح لغات و مشكلات ديوان انوری»، «تاريخ تحليلی اسلام»، «تاريخ تحليلی اسلام تا پايان امويان»، «زندگانی حضرت فاطمه(ع)»، «آشنايی با زندگانی امام صادق(ع)»، «جامعه الامام الصادق(ع)»، «زندگانی علی بن الحسين(ع)»، «ستايش و سوگ امام هشتم در شعر فارسی» است.
آثاری که به زبان‌های بیگانه ترجمه شده است
كتاب پس از پنجاه سال(قيام حسين(ع) به زبان‌های عربی، انگليسی، تركی استانبولی، تركی آذربايجانی، ژاپنی و اردو، كتاب زندگانی حضرت فاطمه(س) به زبان تركی استانبولی و عربی و تاريخ تحليلی اسلام به زبان‌های عربی، يونانی ترجمه شده است.
دكتر شهيدی در فصاحت، بلاغت، هنر سخنوری و سخنرانی‌های علمی نيز از اساتيد به نام روزگار بودند و به خوبی در اين امور سيطره و آگاهی داشت. اين استاد بزرگوار موفق شد درجه دكترای افتخاری را به پاس خدمات ارزشمندش از دانشگاه پكن دريافت كند و در سال 1374 نيز موفق به دريافت بالاترين نشان درجه يك علمی از رياست جمهوری اسلامی ايران شد و بسياری از آثاری كه از وی بر جای مانده در دو زمينه حوزه و دانشگاه است، شايد به همين دليل است كه می‌توان استاد شهيدی را آخرين حلقه اتصال واقعی ميان حوزه و دانشگاه عنوان كرد.
در حال حاضر از اين استاد محقق كتابخانه‌ای ۳۰ هزار جلدی در نارمك تهران به يادگار مانده است و يكی از آثار ارزشمند ايشان ترجمه نهج‌البلاغه اميرالمومنين(ع) است.
دكتر شهيدی در سال ۱۳۷۴ منزل مسكونی‌اش را به شهرداری نارمك واگذار كرد و اين خانه در همان سال به كتابخانه عمومی دكتر شهيدی تبديل شد. پس از مرگ وی اتاقی در اين كتابخانه به موزه نگهداری برخی آثار از آثار او اختصاص داده شد.