سیمای امـام بر آسمان ماه
در بسیاری از روایات اسلامی، به ویژه توقیع شریف ناحیه مقدّسه، علّت طولانی شدن غیبت، عهدشکنی و آماده نبودن منتظران (به دلیل فاصله گرفتن از حضرت در بینش‌ها، گرایش‌ها و ارتکاب گناهان از سوی آنان) نام برده شده است؛ زیرا منتظران مصلح جهانی، خود باید صالح و الگوی سایر مسلمانان باشند
مقاله «سیمای امام زمان(عج) در آیینه ماه مبارك رمضان» در سه محور سیمای امام زمان(عج)، سیمای ماه مبارك رمضان و جایگاه ویژه و بی‌بدیل امام زمان(عج) در این ماه كه شهرالله الاكبر است، به خوانندگان فرهیخته و صمیمی «موعود» تقدیم می‌شود. تلاش نگارنده برآن است تا با استناد به آیات و روایات مربوطه، اثبات كند كه ولایت، روح توحید و امام زمان(عج)، حقیقت و باطن ماه رمضان و لیلهالقدری است كه برتر از هزار ماه می‌باشد.
در ضرورت و اهمّیت حضور وليّ معصوم و حجّت حق در باور و رفتار مؤمنان، همین بس كه ایمان بدون او، بی‌معنا و عبادت، بی‌محتوا خواهد شد و شب قدر با شب‌های دیگر عمر انسان تفاوتی نخواهد داشت و بشر، با وجود تحمّل همه رنج‌ها و سختی‌ها در راه سیر و سلوك، بدون راهبر و راهنمای معصوم در تقرّب به محضر پروردگار عالم، ناكام خواهد ماند؛ بلكه از مقصد و مقصود دور و طعمه شیاطین جنّ و انس خواهد شد.
نخست به اختصار، به معرفی شخصیت آخرین ذخیره الهی می‌پردازیم و علاقه‌مندان را برای مطالعه تفصیلی به منابع مربوطه ارجاع می‌دهیم:1
سیمای امام زمان(عج)
حضرت مهدی(عج) به تصریح روایات معتبر از میان یكصد و بیست و چهار هزار پیامبر و دوازده امام معصوم، آخرین حجّت حق، وليّ مطلق و معصوم الهی است كه وجود و آمدنش وعده داده شده و از این‌رو او را خاتم‌الاوصیاء و موعود می‌نامند كه بنا بر حكمت و مصالحی، پس از یك دوره غیبت طولانی به امر پروردگار ظهور خواهد كرد و با تشكیل بزرگترین حكومت الهی، جهان سراسر ظلم و فساد را، پُر از عدل و انصاف، بركت، علم و معنویت خواهد كرد.2 او امان زمینیان است كه به بركت وجود نازنینش، بلاها از سر بشر دفع می‌شود.3 همچنین در بسیاری از روایات اسلامی، به ویژه توقیع شریف ناحیه مقدّسه، علّت طولانی شدن غیبت، عهدشکنی و آماده نبودن منتظران (به دلیل فاصله گرفتن از حضرت در بینش‌ها، گرایش‌ها و ارتكاب گناهان از سوی آنان) نام برده شده است؛4 زیرا منتظران مصلح جهانی، خود باید صالح و الگوی سایر مسلمانان باشند.
اطاعت و تبعیت محض از وليّ معصوم، اطاعت از خدا و واجب است؛ تبعیت در سایه محبّت و محبّت زاییده شناخت و معرفت است. ما باید امام زمانمان را بشناسیم؛ زیرا او عصاره وجودی تمام انبیا و امامان، پدر حقیقی شیعیان، بلكه همه امّت اسلامی است و وجود مطهّرش واسطه تقرّب به حق و سبب نزول بركات و نعمت‌های ظاهر و باطن خداوند است. پیوند و همراهی با او، موجب سعادتمندی و دور شدن از او، مایه گمراهی و خسارتی بزرگ خواهد شد.5
در معرفی شخصیت حضرت، تنها به ذكر یك روایت از حضرت امام صادق(ع) بسنده می‌کنیم كه علّامه مجلسی(ره) آن را در «بحارالانوار» از مفضل‌بن عمر روایت كرده است:
امام صادق(ع) می‌فرماید: «حضرت قائم آل‌محمّد(ع) پس از ظهور، به خانه كعبه تكیه می‌زند و با صدایی رسا، ندا می‌دهد:
«ای مردم! هركس می‌خواهد آدم و شیث را ببیند، بداند كه من آدم و شیث هستم و هركس می‌خواهد نوح و فرزندش سام را ببیند، بداند من همان نوح و سامم. هركس می‌خواهد ابراهیم و اسماعیل را ببیند، بداند من همان ابراهیم و اسماعیلم و هركس بخواهد موسی و یوشع را ببیند، من همان موسی و یوشع هستم. هركس بخواهد عیسی و شمعون را ببیند، من همان عیسی و شمعونم و هر كس می‌خواهد محمّد (ص) و امیرالمؤمنین(ع) را ببیند، من همان محمّد و امیرالمؤمنین (ع) هستم. هر كس می‌خواهد حسن و حسین (ع) را ببیند، بداند من همان حسن و حسین(ع) هستم و هركه می‌خواهد امامان از ذرّیه حسین(ع) را ببیند، بداند كه من همان ائمّه اطهار هستم. دعوتم را بپذیرید و به نزدم جمع شوید كه هر چه گفتند و هر چه را نگفته‌اند، به شما خبر می‌دهم.»6
امام زمانمان با این ویژگی‌های بی‌نظیر، نزدیك‌ترین رَحِم، پدر مهربان و دلسوز و منجی ما و همه عالم امكان است؛ بنابراین باید عاشقانه در اهداف الهی و جهانی‌اش با او همراه و هم‌قدم شویم و با همّت مضاعف و جهاد خستگی‌ناپذیر، علاوه بر تربیت خود، به تربیت نسل منتظری بپردازیم كه مورد نظر و رضایت ایشان باشد. ان شاءالله تعالی.
سیمای ماه مبارك رمضان
واژه رمضان از مادّه «رَمَ‌ضَ»7 به معنای شدّت تابش خورشید بر ریگ و مانند آن است. پیامبر اکرم(ص) فرمودند: «رمضان، ماه گناه‌سوزی است و خداوند در این ماه، گناهان بندگانش را می‌سوزاند و می‌بخشد. بدین جهت این ماه، رمضان نامیده شده است.»
در كتب معتبر شیعه، روایات فراوانی در فضیلت و بركات و جایگاه ماه مبارك رمضان وجود دارد كه از مهم‌ترین آنان، خطبه‌ای است كه آقا امام رضا(ع) به نقل از امیرالمؤمنین(ع) و ایشان از پیامبر اکرم(ص) نقل می‌كنند.
رسول خاتم(ص) در آخرین جمعه ماه شعبان یكی از سال‌های عمر شریفشان در مدینه، خطاب به مسلمانان فرمودند:
«أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّهُ قَدْ أَقْبَلَ إِلَيْكُمْ شَهْرُ اللَّهِ بِالْبَرَكَةِ وَ الرَّحْمَةِ وَ الْمَغْفِرَةِ شَهْرٌ هُوَ عِنْدَ اللَّهِ أَفْضَلُ الشُّهُورِ وَ أَيَّامُهُ أَفْضَلُ الْأَيَّامِ وَ لَيَالِیهِ أَفْضَلُ اللَّيَالِی وَ سَاعَاتُهُ أَفْضَلُ السَّاعَاتِ...؛
ای مردم! ماه خدا با بركت و رحمت و آمرزش به سوی شما رو كرده است. ماهی كه نزد خدا، بهترین ماه‌هاست و روزهایش بهترین روزها و شب‌هایش بهترین شب‌ها و ساعت‌هایش بهترین ساعت‌هاست.»
«هُوَ شَهْرٌ دُعِیتُمْ فِیهِ إِلَی ضِيَافَةِ اللَّهِ وَ جُعِلْتُمْ فِیهِ مِنْ أَهْلِ كَرَامَةِ اللَّهِ أَنْفَاسُكُمْ فِیهِ تَسْبِیحٌ وَ نَوْمُكُمْ فِیهِ عِبَادَةٌ وَ عَمَلُكُمْ فِیهِ مَقْبُولٌ وَ دُعَاؤُكُمْ فِیهِ مُسْتَجَابٌ فَاسْأَلُوا اللَّهَ رَبَّكُمْ بِنِيَّاتٍ صَادِقَةٍ وَ قُلُوبٍ طَاهِرَةٍ أَنْ يُوَفِّقَكُمْ لِصِيَامِهِ وَ تِلَاوَةِ كِتَابِهِ...؛
ماهی كه در آن، شما را به مهمانی خدا دعوت كرده‌اند و شما در آن از اهل كرامت خدا شده‌اید. نفس‌های شما در آن، ثواب تسبیح و ذكر خدا دارد و خواب شما، ثواب عبادت. اعمال شما در آن پذیرفته است و دعاهای شما، مستجاب. پس از پروردگار خویش با نيّت‌های راستین و دل‌های پاك بخواهید كه توفیق روزه این ماه و تلاوت قرآن در آن را به شما عنایت فرماید.»
«أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّ أَبْوَابَ الْجِنَانِ فِی هَذَا الشَّهْرِ مُفَتَّحَةٌ فَاسْأَلُوا رَبَّكُمْ أَنْ لَا يُغَلِّقَهَا عَنْكُمْ وَ أَبْوَابَ النِّیرَانِ مُغَلَّقَةٌ فَاسْأَلُوا رَبَّكُمْ أَنْ لَا يُفَتِّحَهَا عَلَيْكُمْ وَالشَّيَاطِینَ مَغْلُولَةٌ فَاسْأَلُوا رَبَّكُمْ أَنْ لَا يُسَلِّطَهَا عَلَيْكُمْ؛
ای مردم! درهای بهشت در این ماه گشوده است. از پروردگار خود بخواهید كه آنها را بر روی شما نبندد و درهای جهنّم در این ماه بسته است. از خدا بخواهید كه آنها را بر روی شما نگشاید. شیاطین در این ماه، در غل و زنجیرند. از خدا بخواهید كه آنها را بر شما مسلّط نگرداند.»
حضرت علی(ع) می‌فرمایند:
«فَقُمْتُ فَقُلْتُ يَا رَسُولَ اللَّهِ مَا أَفْضَلُ الْأَعْمَالِ فِی هَذَا الشَّهْرِ؟ فَقَالَ يَا أَبَا الْحَسَنِ أَفْضَلُ الْأَعْمَالِ فِی هَذَا الشَّهْرِ الْوَرَعُ عَنْ مَحَارِمِ اللَّهِ؛
در این حال از جا برخاسته و عرض كردم: ای پیامبر خدا! برترین اعمال در این ماه چیست؟ حضرت فرمود: «ای اباالحسن! برترین اعمال در این ماه پرهیز از محرّمات است.»8
(برای رعایت اختصار، بخش کوتاهی از خطبه ذکر شده است.)
ج) امام زمان(عج) و ماه رمضان
ماه رمضان برترین ماه خدا، بهار «قرآن» و اوج بندگی سالكان عارف و مجاهد است و روح و حقیقت آن در هر زمانی، حجّتی كامل و معصوم است كه زمین از وجودش بی‌نیاز نبوده و تا پایان حیاتش بی‌نیاز نخواهد بود. در روایت حضرت باقرالعلوم(ع)، ولایت معصومان(ع)، روح نماز و روزه و حجّ و زكات و همه اعمال و عبادات شمرده شده و بدون اعتقاد به امام، روزه در روزه‌های گرم و طاقت‌فرسا و شب‌زنده داری و اقامه نماز از سر شب تا صبحگاهان، جز زحمت بیهوده و خم و راست شدن، بهره‌ای را نصیب صاحبش نمی‌كند.9
بنابراین باید این روح عظیم و باطن منوّر را شناخت، به او نزدیك و با او همراه شد تا به كمال حقیقی دست یافت. برای روشن‌تر شدن ارتباط تنگاتنگ ماه رمضان به عنوان شهرالله الاكبر و قطب عالم امكان، حضرت وليّ الله الاعظم(عج) به بیان مصداقی این اصل و حقیقت در قرآن، روایات و ادعیه صادره از ذوات مقدّسه معصومان(ع) می‌پردازیم:
••• سوره قدر
در «سوره قدر»، برای شب قدر چند ویژگی نقل شده است كه یكی از آنها، نزول ملائكه و روح (جبرائیل یا ملكی اعظم از جبرائیل و سایر ملائكه) بر حجّت حق و امام حاضر است كه مقدّرات یك ساله را به امضای انسان كامل و خلیفهالله می‌رسانند.
سوره قدر دلیل محكمی بر وجود وليّ معصوم الهی در میان بشر، به ویژه اثبات امامت و حضور امام زمان (ع) است.
از امام صادق(ع) سؤال شد:
«تَعْرِفُونَ لَيْلَةَ الْقَدْرِ فَقَالَ وَ كَيْفَ لَا نَعْرِفُ لَيْلَةَ الْقَدْرِ وَ الْمَلَائِكَةُ يَطُوفُونَ بِنَا فِیهَا؛
آیا شما میدانید شب قدر كدام شب است؟ فرمود: «چگونه نمیدانیم، در حالی فرشتگان در آن شب در گرد ما دور میزنند؟»10
از حضرت امام باقر(ع) روایت شده است:
«ای شیعیان!، [با مخالفان ما] به وسیله سوره «إنّا أنزلناه» احتجاج كنید تا پیروز شوید. به خدا سوگند! كه آن [سوره] حجّت خدا بر آفریدگان، بعد از رسول خدا (ص) بوده، مهتر و سرور دینتان و غایت علم ماست.»11
امام صادق(ع) نیز در روایتی بلند از رسول خدا(ص) به نقل از خداوند تبارك و تعالی می‌فرمایند:
«إنا أنزلناه» را بخوان! در حقیقت آن نسبت تو و نسبت اهل بیتت تا روز قیامت است.»12
••• دعای اَللّهُمَّ اَدْخِلْ عَلی اَهْلِ الْقُبُورِ السُّرُورَ
بعد از هر نماز واجبی در روز و شب ماه رمضان، این دعا وارد شده كه ثواب آن (آمرزش گناهان تا روز قیامت) حاكی از ارزش و اهمّیت آن است؛ هرچند می‌دانیم دعا بدون عمل فایده ندارد و فرد باید در مسیر تحقّق فرازهای آن كوشش كند و واضح است كه تحقّق كامل و جامع آن (با توجّه به كلّیت و جهان‌شمولی بودن خواسته) بدون هیچ نقصانی، تنها در حكومت جهانی حضرت بقیّهالله الاعظم(ع) محقّق خواهد شد و آن دعا این است:
«اللَّهُمَّ أَدْخِلْ عَلَى أَهْلِ الْقُبُورِ السُّرُورَ اللَّهُمَّ أَغْنِ كُلَّ فَقِیرٍ اللَّهُمَّ أَشْبِعْ كُلَّ جَائِعٍ اللَّهُمَّ اكْسُ كُلَّ عُرْيَانٍ اللَّهُمَّ اقْضِ دَيْنَ كُلِّ مَدِین...»
این دعا در واقع، دعا برای فرج امام زمان(عج) است؛ یعنی ما با این دعا درخواست فرج ایشان را داریم و از خدا می خواهیم:
«خدایا! زمانی را برسان که دیگر این مشکلات در هیچ جامعه‌ای نباشد؛ نه فقیری، نه گرسنه‌ای، نه برهنه‌ای، نه انسان آبرومندی كه در زیر بار دِيْنش احساس خجالت كند و نه....»
«اللَّهُمَّ أَصْلِحْ كُلَّ فَاسِدٍ مِنْ أُمُورِ الْمُسْلِمِین؛
خداوندا! تمام فسادها را در امور مسلمانان اصلاح فرما.»
یكی از فرازهای طلایی این دعا، این خواسته است كه باید در مسیر آن گام برداشت تا زمینه‌سازی ظهور فراهم شود و اوج آن در زمان ظهور به دست با كفایت حضرت صاحب الامر(ع) خواهد بود؛ زیرا در فرهنگ انسان‌ساز تشيّع، ائمّه هدی از ما خواستند كه وقتی دعا می‌کنید، باید به مضامین دعا هم عمل کنید و این عمل كردن، یعنی ساخته شدن در راستای هدف ظهور آن مصلح كل.
••• دعای افتتاح ضیافتی دیگر در ضیافت الله
دعای «افتتاح»، فوق‌العاده مهم است و پیوند خوبی بین ما و امام زمان(عج) در ماه مبارک برقرار می‌کند. این دعا در دو كتاب دعای ارزشمند شیعیان، به نام «زاد المعاد» اثر علّامه مجلسی(ره) و «اقبال» جناب سيّد بن طاووس(ره) آمده است.13 در كلّیات «مفاتیح نوین» كه به همّت آیت الله ناصر مكارم شیرازی و تحقیق دو تن از محقّقان حوزه سامان یافته، آمده است:
دعای افتتاح به سند معتبر از حضرت صاحب الامر، ارواحنافداه، نقل شده كه به شیعیان نوشتند: «در هر شب از ماه مبارك رمضان این دعا را بخوانید كه دعای این ماه را فرشتگان می‌شنوند و برای صاحبش استغفار می‌كنند. از ویژگی‌های دعای افتتاح آن است كه دعاكننده را هر شب، متوجّه حضرت وليّ‌عصر(عج) و دولت كریمه آن حضرت می‌كند و شوق لقای آن دولت را در دل او زنده می‌دارد.
بخش پایانی این دعا، به شكل نسبتاً گسترده‌ای، هم خصال آن حضرت را بازگو می‌كند: « العدل المنتظر» و هم خصال دولت آن حضرت را بر می‌شمارد: «تُذِلُّ بِهَا النِّفَاقَ وَ أَهْلَه» و بالأخره شیعه‌ای كه حِرمان دوره غیبت را تحمّل می‌كند، در پایان دعای خود، رنج‌های این دوره را با زبان شِكوه با خداوند نجوا می‌كند:
«اللَّهُمَّ إِنَّا نَشْكُو إِلَيْكَ فَقْدَ نَبِيِّنَا صَلَوَاتُكَ عَلَيْهِ وَ آلِهِ وَ غَيْبَةَ وَلِيِّنَا وَ كَثْرَةَ عَدُوِّنَا؛
خداوندا! همانا ما به درگاه تو شکوه می‌آوریم از فقدان نبیّ‌مان (ص) و غیبت ولیّ‌مان و زیادی دشمنانمان و...»
از جمله موارد شكوه به درگاه خداوند سبحان، غیبت امام زمان(عج) است و عاشق منتظر، هر شب از حضرت حق می‌خواهد كه با ظهور حضرت، این مشكلات پایان پذیرد:
«اللَّهُمَّ الْمُمْ بِهِ شَعَثَنَا وَ اشْعَبْ بِهِ صَدْعَنَا وَ ارْتُقْ بِهِ فَتْقَنَا وَ كَثِّرْ بِهِ قِلَّتَنَا»
دعای افتتاح، هر شب دعاكننده را در مرز غیبت و حضور قرار می‌دهد؛ درحالی‌كه او را از تاریكی‌های عصر غیبت بیم می‌دهد تا مبادا به ظلمت خو بگیرد، از یأس بازداشته، سپیده را به او نشان می‌دهد:
«اللَّهُمَّ إِنَّا نَرْغَبُ إِلَيْكَ فِی دَوْلَةٍ كَرِیمَةٍ تُعِزُّ بِهَا الْإِسْلَامَ وَ أَهْلَه..؛ 15
خدایا! همانا ما مشتاقیم به تو، در دولت کریمه‌ای که با آن اسلام و اهلش را عزّت می‌بخشی...»
یکی از فرازهای بسیار مهم، ممتاز و كم نظیر این دعا، اینجاست كه می‌فرماید:
«وَ اجْعَلْنِی مِمَّنْ تَنْتَصِرُ بِهِ لِدِینِكَ، وَ لَا تَسْتَبْدِلْ بِی غَيْرِی؛
مرا از کسانی قرار بده که دینت را به وسیله آنان یاری می‌کنی و کسی را هم جای من نگذار!»
خلاصه اینكه انسان باید روحیه انتظار را در درون خود نهادینه و آن را تا پایان عمر حفظ كند و وقتی به چنین درجه‌ای رسید، دیگر نباید از اینكه ممكن است زمان ظهور را درك نكند، غمگین باشد؛ زیرا امام باقر(ع) چنین وعده داده است:
«ما ضَرَّ مَنْ ماتَ مُنْتَظِراً لَأمْرنا ألاّ يَمُوتَ فی وَسَطِ فُسُطاطِ المَهْدِیّ و عَسْكَرِهِ؛16
كسی كه در انتظار امر [فرج]، بمیرد ضرر نكرده است [و نگران نباشد] از اینكه در میان خیمه مهدی(ع) و لشكر او نمرده است.»
••• قرآن به سر گرفتن و توسّل به اهل بیت (ع)
در شب‌های قدر، یكی از اعمال ویژه و اختصاصی، قرآن به سر گرفتن و متوسّل شدن به خداوند و چهارده معصوم پاك است كه از بك یا الله شروع می‌شود و با ده مرتبه گفتن بالحُجَّةِ به پایان می‌رسد. در واقع، بالحُجَّه پایان این توسّل و امضای نهایی آن است كه به دست ولایت امام زمان(ع) پایان می‌پذیرد.
یكی از سفارش‌های مؤكّد اهل بیت(ع) در شب‌های قدر، خواندن دعای «اللَّهُمَّ كُنْ لِوَلِيِّكَ الْحُجَّةِ بْنِ الْحَسَنِ...» است كه به دعای «سلامتی امام زمان(عج)» مشهور است. در فرازی از این دعا آمده:
«... وَلِيّاً وَ حافِظاً وَ قاعِداً، وَ ناصِراً وَ دَلِیلًا...؛
خدایا! برای امام زمان(عج) سرپرست و حافظ و پیشوا و یاور و راهنما و مددکار و نگهبان و کمک رسان باش!»
وقتی ما برای حضرت چنین دعایی می‌کنیم و قبل این دعا با تعبیر «صَلَوَاتُكَ عَلَيْهِ وَ عَلَى آبَائِهِ الطَّاهِرِین» به امام حاضرمان و پدران پاك و معصومش، صلوات و درود می‌فرستیم، ایشان نیز بهتر از خواسته ما یا حدّاقل همین خواسته‌ها را درباره ما، مساكین و نیازمندان حقیقی خواهند داشت و این، موجب رشد و تعالی ما خواهد شد. مبنای این مدّعا هم این آیه قرآن است كه می‌فرماید:
« وَ إِذا حُيِّیتُمْ بِتَحِيَّةٍ فَحَيُّوا بِأَحْسَنَ مِنْها أَوْ رُدُّوها؛17
و چون به شما تحیّتی گفته شد، با تحیّتی نیکوتر از آن، پاسخ گویید یا همان را باز گردانید.»
در تعالیم ارزشمند اهل بیت (ع) هم وارد شده است كه:
«اگر كسی برای شما هدیه‌ای گرفت، شما برای جبران محبّتش، به بهتر از آن تلافی كنید.»
بنابراین اگر کسی این دعا را می‌خواند، باید حتماً به فکر امام زمان(ع) باشد. مهم‌ترین دعای ما در زندگیمان باید دعای سلامتی و فرج حضرت باشد كه تأثیر فراوانی بر فرد و جامعه دارد.
••• «زیارت امام حسین(ع)» در شب‌های قدر و بیعت با منتقم خون پاكش
حضرت سيّدالشّهدا(ع) در شب‌ها و روزهای مهمّ سال، دارای زیارت مخصوص است تا مؤمنان فراموش نكنند كه دین با فداكاری آن امام مظلوم و شهید و اصحاب باوفایش برای همیشه زنده ماند و ما سلامت در دین و عدم تحریف در آن را مدیون آن خون‌های پاك و مطهّریم. در شب قدر نیز كه برتر از هزار ماه (هشتاد و سه سال) است، زیارت مخصوص امام حسین(ع) وارد شده و خوب می‌دانیم كه منتقم واقعی و حقیقی آن حضرت و همه مظلومان عالم، كسی نیست، جز امام زمان(عج).
ما باید برای حضور در عملیات انتقام كه اوج لیاقت و كمال یك عزادار واقعی است، رشد كنیم و این حاصل نخواهد شد، مگر از شاهراه پیوند با امام زمانمان؛ بنابراین در «زیارت عاشورا» از خداوند منّان می‌خواهیم توفیق این انتقام در ركاب حسین زمان را به ما روزی و ارزانی كند. آنجا كه می‌گوییم:
«فَأَسْالُ اللَّهَ الَّذِی...أَكْرَمَنِی أَنْ يَرْزُقَنِی طَلَبَ ثَارِكَ مَعَ إِمَامٍ مَنْصُور؛
پس، از خداوند می‌خواهیم که کرامت کند خون‌خواهی تو را همراه با آن امام یاری‌شده...»
نتیجه اینكه، ما در همیشه و همه حال، به ویژه در ماه مبارك رمضان كه ماه صیام و رسیدن به مراتب بالاتر تقواست، باید سعی كنیم با بندگی خالص خدا و استفاده از تلاوت قرآن و ادعیه و توسّل به حضرات معصومان(ع)، به باطن ماه رمضان و باطن لیلهالقدر كه انسان كامل و امام زمان(عج) است، نزدیك‌تر شویم و لحظه‌ای از یاد حضرت غافل نباشیم و زندگیمان را بر مدار سربازی و رضایت حضرت تنظیم كنیم تا به سعادت حقیقی برسیم و بدانیم زمینه‌سازی ظهور حضرت، جز با خودسازی، جهاد و اجتهاد شبانه‌روزی، تربیت نسل منتظر و فداكار میسّر نخواهد بود و ماه رمضان و لیالی قدر، بهترین و استثنایی‌ترین فرصتی است كه به فضل الهی برای مؤمنان و منتظران ظهور حضرتش در جای جای این كره خاكی فراهم می‌شود.
اللهمَ عَجِّلْ لِوَلِيِّكَ الْفَرَج؛
وَ هَبْ لَنَا رَأْفَتَهُ وَ رَحْمَتَهُ، وَ دُعَاءَهُ وَ خَيْرَه
پی‌نوشت‌ها:
1. «امامت و مهدویت» از آیت الله العظمی صافی گلپایگانی، «آثار و فواید وجودی امام عصر در زمان غیبت» از آیت الله مصباح یزدی، «دادگستر جهان» از ابراهیم امینی، «سیمای آفتاب» از حبیب الله طاهری، «آشتی با امام زمان(عج)» از محمّد شجاعی، «چشم اندازی به حكومت حضرت مهدی (عج)» از استاد نجم‌الدّین طبسی و....
2. «غیبت» نعمانی، باب 37، ح10، ص 79.
3. «بحار الانوار»، ج 78، ص 380.
4. همان، ج 53، ص 177.
5. همان، ج 51، ص 150.
6. همان، ج 53، ص 9.
7. «تفسیر فخر رازی»، ج 5، ص 89 و «لسان العرب»، ج 5، ماده ذ- ر.
8. «وسائل الشّیعه»، ج 10 ص، 314.
9. «فروع كافی»، ج 4 ص 62، ح 1.
10. «البرهان فی تفسیر القرآن»، ج5، ص 717.
11. «تفسیر نورالثّقلین»، ج 5، ص 635.
12. همان.
13. «زادالمعاد»، ص 110 و «الاقبال»، ص 67.
14. «شرح دعای افتتاح» از حجّت‌الاسلام استاد محمّد سروش.
15. «اصول كافی»، ج 1، ص 37.
16. «الكافی»، تهران، دارالکتب اسلامیه، ج1، ص372.
17. سوره نساء، آیه 86.
استاد محمد شجاعی