ارزشگذاری اشتغال بانوان؛ تابع حسن فعلی و فاعلی
استاد جامعه المصطفی(ص) با بیان اینکه قضاوت کلی اخلاقی در مورد خوب و یا بد بودن حضور زنان در عرصه‌های مدیریتی کلان و خرد تابع شرایط است تاکید کرد: این ارزشگذاری تابع حسن فاعلی و فعلی است.
حجت‌الاسلام والمسلمین علی پاکپور، عضو هیئت علمی جامعه المصطفی(ص) العالمیة در گفت‌وگویی با طرح این سؤال که آیا اشتغال زنان از لحاظ اخلاقی خوب است یا بد، گفت: قبل از اینکه بخواهیم به این سؤال پاسخ دهیم ابتدا باید معیار ارزشگذاری خوب و بد را در این مسئله روشن کنیم.
وی با تاکید بر اینکه معیار در این کار ضروری است ادامه داد: اگر اشتغال زن یا هر امر دیگر مرتبط با بانوان منطبق بر این معیار باشد خوبی بر آن صدق خواهد کرد.
پاکپور معیار فضیلت و برتری افراد از منظر قرآن را تقوا برشمرد و با اشاره به آیه 13 سوره مبارکه حجرات «يَا أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّا خَلَقْنَاكُمْ مِنْ ذَكَرٍ وَأُنْثَى وَجَعَلْنَاكُمْ شُعُوبًا وَقَبَائِلَ لِتَعَارَفُوا إِنَّ أَكْرَمَكُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقَاكُمْ إِنَّ اللَّهَ عَلِيمٌ خَبِيرٌ»، عنوان کرد: از منظر اخلاق اسلامی که بنای آن بر قرآن و روایات استوار است زن و مرد در کسب فضیلت و تقوا، یکسان هستند و هر کسی تقوای بیشتری داشته باشد در نزد خداوند، اکرم و افضل است، بنابراین جنسیت در این موضوع دخیل نیست.
عضو هیئت علمی دانشگاه مجازی جامعه المصطفی(ص) العالمیة در ادامه تصریح کرد: این قضیه کلی ما در موضوعات مرتبط در امر اشتغال و یا علم‌آموزی و ... است ولی باید به برخی پرسش‌های دیگر نیز در این زمینه بپردازیم؛ به عنوان مثال در فضیلت علم‌آموزی هیچ تردیدی وجود ندارد ولی آیا آموختن هر علمی مانند موسیقی(برای مرد و زن) از دید اسلام جایز، یا مقبول است؟ یا اینکه ممکن است آموختن برخی علوم مورد حرمت هم قرار گرفته باشد؟.
این محقق و استاد جامعة المصطفی(ص) اظهار کرد: کلیت اشتغال اگرچه برای بانوان پذیرفته شده است اما باید در بسیاری از امور، موارد مرتبط با اشتغال نیز بررسی شود تا بتوانیم حکم دقیق‌تری بدهیم؛ مثلا پرستاری از شغل‌هایی است که حضور زنان در آن لازم و در برخی موارد مانند مسایل خاص زنانه ممکن است واجب باشد ولی درآمدن در کسوت پرستاری نیازمند داشتن لباس خاص است و در مواردی نیز کارفرما از پرستاران درخواست داشتن نوعی آرایش خاص و پوشش خاصی را دارند و حتی بودجه‌هایی برای این کار صرف می‌شود؛ حال این سؤال مطرح است که آیا برای زنان ورود در این عرصه‌ها با هر شرایطی، اخلاقی است؟
این محقق حوزه علمیه با اشاره به معیارهای ارزش اخلاقی از نگاه اسلام عنوان کرد: از نگاه اسلام داشتن حسن فعلی و فاعلی دو معیار اصلی ارزش اخلاقی است یعنی هم انسان در انجام کاری باید نیت خیر داشته باشد و هم آن را به‌درستی انجام دهد.
وی افزود: مثلا دزدی خوب نیست ولو اینکه با نیت کمک به فقرا صورت بگیرد زیرا این فعل از سنخ کمال نیست لذا فعل باید یا حسن ذاتی داشته باشد و یا عین حسن باشد؛ به عنوان مثال اگر صدقه خوب است زیرا این کار به خوبی مطلق و عینی منجر خواهد شد.
پاکپور اظهار کرد: پرستاری به خودی خود بد نیست بلکه می‌تواند انسان را در مسیر کمال هم قرار دهد و اگر نیت فرد خوب باشد هر دو حسن فعلی و فاعلی در آن جمع است ولی اگر پذیرش این شغل مستلزم انجام چند قبیح اخلاقی مانند ارتباط با نامحرم و جنس مخالف، دورشدن از همسر و فرزندان و تربیت آنان و جا ماندن از رسالت‌های مادری و خانوادگی باشد در این صورت جای بررسی دارد.
عضو هیئت علمی جامعة المصطفی(ص) العالمیة با بیان اینکه راستگویی خوب است ولی اگر قرین فتنه باشد نیازی به گفتن آن نیست ادامه داد: انسان در موارد نادر ممکن است برای اصلاح ذات‌البین، راست مطلبی را هم نگوید بنابراین شرایط در این مسئله بسیار مهم است.
وی با بیان اینکه ممکن است حتی در یک بیمارستان کار برخی افراد اخلاقی و کار دیگری غیراخلاقی باشد عنوان کرد: به خاطر دارم مقام معظم رهبری در یک جلسه‌ای که خود بنده حضور داشتم در مورد موسیقی گفتند که برخی موسیقی‌هایی صدا و سیما مانند«کجائید ای شهیدان خدایی» خوب است بنابراین در اشتغال،هم شرایط بسیار مهم است.
پاکپور بیان کرد: اگر علم‌آموزی و اشتغال زن با مسایل مهم‌تری در تعارض باشد این اشتغال در مدیریت کلان و یا جزء خوب نیست و البته تشخیص امور مانند بسیاری از امور تکلیفی بر عهده مکلف است و باید اولویت‌ها رعایت شود.
این محقق و استاد حوزه و دانشگاه با بیان اینکه مصلحت جامعه اسلامی قطعا مقدم بر مصالح فردی است، اظهار کرد: در برخی شاخه‌ها، به خصوص در مسایل خاص زنان، نیاز داریم تا بانوان ترغیب به علم‌آموزی شوند تا نیازهای این عرصه برطرف شد ولی اگر در مواردی امر دایر میان مصالح اجتماعی و فردی باشد که البته در کشور ما مصداق ندارد ترجیح امور اجتماعی لازم است.
وی تاکید کرد: در مورد قبح و حسن امور نیز هرقدر انسان با علم بیشتری وارد این مقولات شود و به قدرت و اثرگذاری مثبت و منفی آن بیشتر آگاه باشد، حسن و قبح آن نیز بیشتر است زیر یک کاری می‌تواند منجر به تخریب و یا هدایت سرنوشت چند نسل شود.