زلزله‌ها بی‌خبر نمی‌آیند
اگرچه زلزله از آن نظر که در اثر ایجاد شکست در گسل‌های زمین به وجود می‌آید قابل پیش‌بینی نیست ولی عوامل دیگری در زلزله‌ها اثرگذارند که بعضا قابل محاسبه هستند یا پیامدهایی وجود دارند که قابل رصد و پیشگیری است.
چنانکه ثابت شده است زلزله‌ها در اثر ایجاد شکست‌هایی در گسل‌های زمین به وجود می‌آیند که شکستگی گسل‌ها به علت فشار طبقات زیر زمین و حرکات تدریجی قاره‌ها و طبقات زمین پدید می‌آیند که قابل پیش‌بینی نیست. در این میان عامل دیگری در زلزله‌ها مؤثرهستند که کاملاً قابل محاسبه هستند و در واقع علت اصلی ایجاد شکست در گسل‌های زمین مربوط به همین عوامل است و آن نیست مگر تعامل مثبت و منفی جاذبه ماه و خورشید که در طول شبانه روز دست‌خوش تغییراتی معین می‌شوند و در هر ماه و در برخی از فصول دست‌خوش تغییرات بیشتری می‌شوند.
از واضح‌ترین علائم و آثار جاذبه ماه در واقع همین وقوع جزر و مد‌های شبانه‌روزی در اقیانوس‌ها است که در سواحل دریا‌ها کاملاً محسوس است و سطح آب دریا در شبانه‌روز در حدود ۱۰ متر تغییر می‌یابد که می‌دانیم بالا آمدن آب دریا در سطحی چنان وسیع از قدرت بسیار بالایی برخوردار است، در واقع پوسته زمین و مواد داخل زمین نیز به همین منوال دست‌خوش تغییر و جابجایی و سنگین و سبکی می‌شود و تناوب این تغییرات مثبت و منفی و کم و زیاد شدن قوه جاذبه ماه و خورشید موجبات تغییر فشار در پوسته زمین و تأثیر‌های متفاوت بر گسل‌های زمین می‌شود و این در حالی است که تغییرات جاذبه کاملاً قابل محاسبه است و شدیدترین دوره‌ها و ضعیف‌ترین دوره‌های آن قابل محاسبه است.
بر فرض در اواخر ماه که خورشید و ماه در یک سمت از زمین قرار دارند جاذبه ماه با جاذبه خورشید در یک جهت قرار می‌گیرد و مضاعف می‌شود حال آنکه در اواسط ماه که ماه و خورشید در مقابل هم قرار می‌گیرند و زمین در وسط آن دو واقع می‌شود جاذبه ماه و خورشید یکدیگر را دفع می‌کنند و تأثیر آن‌ها در پوسته زمین به کمترین حد می‌رسد و پوسته زمین پیوسته در بین این دو حالت بیشترین و کمترین تغییر موقعیت می‌دهد.
این حالت بیشترین و کمترین در هر ماه تکرار می‌شود و حال آنکه در طول سالیان این تغییرات بیشتر و محسوس‌تر می‌شود و در برخی مواقع کره ماه هزاران کیلومتر به زمین نزدیک می‌شود و جاذبه آن بیشتر می‌شود.
زلزله طبس در ۲۵ شهریور ماه سال ۵۷ و در ساعت هفت بعد از ظهر در این کمترین درجه جاذبه واقع شد، زیرا در نیمه ماه واقع شد حال آنکه زلزله منجیل رودبار در بیشترین حد جاذبه ماه و خورشید در طول دوازده سال واقع شد در ۳۱ خرداد که خورشید در شمالی‌ترین درجات خودش قرار دارد و در آخر ماه و دوره محاق ماه که ماه و خورشید در یک سمت زمین قرار گرفته بودند.
در زلزله طبس اینجانب مقاله‌ای را برای روزنامه اطلاعات ارسال و در آنجا اعلام کردم که دوازده سال دیگر در شب آخر خرداد سال ۱۳۶۹ شدیدترین زلزله‌ها واقع خواهد شد و این زلزله دقیقا در همان شب و در نیمه شب واقع شد. در آن شب من از این تاریخ غفلت داشتم و جناب دکتر افشار به بنده زنگ زدند، که طبق پیش بینی شما این زلزله در همان شب و همان ساعت واقع شد و این بر چه اساسی بوده است؟
می‌خواهم عرض کنم که زمان وقوع زلزله‌های بزرگ قابل محاسبه و پیش‌بینی هستند البته پیش بینی محل وقوع آن دشواری‌های بیشتری دارد. در هر حال حیوانات قبل از وقوع زلزله‌ها وقوع آن‌ها را به نحوی می‌فهمند و احساس می‌کنند برای به دست آوردن مکان و زمان زلزله به خوبی می‌شود از صدای حیوانات به خصوص حرکات و صدا‌های سگ‌ها بهره‌برداری کرد.
داستان این است که سگ‌ها در همه مناطق از وقوع زلزله‌ها آگاهی پیدا می‌کنند، لیکن سگ‌ها در نقاط مختلف عکس‌العمل‌های متفاوت از خود نشان می‌دهند و سگ‌ها در مناطق نزدیک به زلزله صدا‌های مخصوص از خود سرمی‌د‌هند که حالت هشدار به دیگر سگ‌ها را دارد، هرگاه در مناطق گوناگون صدای سگ‌ها مورد مطالعه و محاسبه و مقایسه قرار بگیرد از صدا‌های شدید سگ‌ها می‌توان محل وقوع زلزله را پیش‌بینی کرد، در صورتی که دستگاه‌های صداسنج در نقاط مختلف نصب شود تغییرات شدید هشدار سگ‌ها و حتی برخی حیوانات می‌تواند از محل وقوع زلزله خبر دهد؛ چراکه سگ‌ها گاهی ساعت‌ها قبل از وقوع زلزله وقوع زلزله را احساس می‌کنند.
چنانکه باور کنیم که سگ‌ها دارای استعداد‌های متفاوتی هستند می‌توانیم سگ‌هایی را شناسایی کنیم که جلوتر از دیگر سگ‌ها زلزله را احساس می‌کنند، آشنایی با صدای حیوانات می‌تواند، ما را در شناسایی محل وقوع زلزله کمک کند به علاوه بر محاسبه کم و زیاد شدن جاذبه ماه و خورشید و اثر آن به گسل‌ها.
امید است روزی و روزگاری بتوانیم تقویم وقوع زلزله‌ها را تهیه کنیم.
به قلم حجت الاسلام سیدابوالفتح دعوتی، پژوهشگر قرآنی