نقش زنان در واقعه عاشورا مشارکت زنان در مبارزه و شهادت

شرکت زنان در جبهه پيکار و همدلي و همراهي با نهضت امام‏ حسين(ع) و مشارکت در ابعاد مختلف آن از جلوه‏ هاي حضور زنان در عرصه نهضت عاشورا و تداوم آن مي‏باشد. همکاري زناني مانند طوعه در کوفه با نهضت مسلم بن عقيل، همراهي همسران برخي از شهداي کربلا و مبارزه آنان مانند همسر مسلم بن عوسجه (ام خلف)، همسر عبدالله بن عمير کلبي (ام وهب)، همسرجناده بن کعب انصاري (اُم عمرو بن جناده) حتّي نوشيدن شربت شهادت توسط برخي از اين زنان مانند ام وهب و همچنين تشويق اطرافيان به ادامه مبارزه و جهاد و شهادت و روحيه‏ بخشي به اطرافيان توسط اين زنان و نيز اعتراض و انتقاد برخي از همسران سپاه کوفه به جنايتهاي شوهرانشان در سپاه بني ‏اميه مانند همسران خولي و ... از مصاديق حضور زنان در جبهه مبارزه، جهاد و شهادت است.

اين مبارزه زنان تا پس از واقعه عاشورا نيز ادامه يافته است. مصاديق اين مبارزه را نيز در پناه‏دادن دو طفلان مسلم توسط همسر حارث، قيام دُرةالصدف، صفيه بنت عبدالله بن عفيف ازدي و ... مي‏توان يافت . لازم به يادآوري است که مبارزات و حضور مؤثر بزرگ زنان عاشورا حضرت زينب3، حضرت‏ام‏کلثوم(س) و ... با شيوههاي خاص و مؤثر در جاي خود بحث خواهد شد. در اينجا فقط به ذکر نمونه‏هايي از شرکت زنان در مبارزه، جهاد و شهادت بسنده مي‏نمائيم:
 
 اُم وهب، همسر عبدالله بن عُمير کلبي
 روز عاشورا، وقتي عبدالله بن عمير به ميدان رفت، ام وهب نيز چوبي به‏دست گرفت و به ميدان شتافت. ولي امام حسين(ع) مانع او شد و فرمود: زنان موظف به جهاد نيستند. امّا پس از شهادت شوهرش به بالين او رفت و صورت او را پاک کرد و مي‏گفت: بهشت بر تو مبارک‏باد! از خدا درخواست مي‏کنم که مرا همراه تو قرار دهد که شمر، غلامش رستم را سراغ او فرستاد. آن غلام با عمود، سر او را شکافت و او را شهيد کرد. 
 
اُم خَلَف، همسر مسلم بن عوسجه
 همسر مسلم بن عوسجه، از زنان برجسته شيعه که در کربلا از ياران حضرت سيّدالشهداء(ع) بود. پس از شهادت مسلم بن عوسجه، پسرش خلف آماده جنگ شد. امام حسين(ع) از او خواست که به‏سرپرستي مادرش بپردازد. ولي مادرش او را تشويق به جنگ کرد و گفت: جز به ياري پسر پيغمبر، از تو راضي نخواهم شد. خلف پس از نبردي دليرانه به‏شهادت رسيد. پس از شهادتش، سر او را به طرف مادرش پرتاب کردند، او هم سر را برداشته، بوسيد و گريست. 
 
اُم عمرو بن جناده انصاري، همسر جناده بن کعب انصاري
 جناده بن کعب انصاري همسر اُم عمرو از شهداي کربلاست. مامقاني مي‏نويسد: عمرو بن جناده که 9 يا 11 ساله بود، به ميدان رفت و رجز خواند جنگيد تاکشته شدو سر او رابه طرف سپاه امام حسين(ع) افکندند. مادرش آن سر را برداشت و گفت: چه نيکو جهاد کردي پسرم! اي شادي قلبم! اي نور چشمم! سپس سر را پرتاب کرد و با آن کسي راکشت، سپس چوبه خيمه را برداشت و حمله کرد که به‏وسيله آن بجنگد. امام حسين(ع) مانع شد و او را به خيمه زنان برگرداند.  
 
همسر کعب بن جابر، از لشکر ابن سعد و نَوار، بنت جابر، خواهر کعب
 طبري مي‏نويسد: راوي مي‏گويد: کعب بن جابر بن عمرو ازدي خواست سوي بُرير بن حضيرحمله برد، بدو گفتم: اين برير بن حضير قاري است که در مسجد به ما قرآن مي‏آموخت. پس کعب بن جابر با نيزه حمله برد و آنرا در پشت برير جاي داد. 
 کعب بن جابر ضربت زد تا او را بينداخت و سر نيزه را به پشت او فرو برده بود و آنگاه پيش رفت و چندانش با شمشير بزد که جان داد. 
 راوي گويد: وقتي کعب بن جابر بازگشت، زنش با خواهرش نوار دختر جابر به او گفت: دشمنان پسر فاطمه راکمک کردي و سرور قاريان را کشتي، کاري فجيع کردي، به خدا هرگز يک کلمه با تو سخن نمي‏کنم.  

پی‌نوشت‌ها:
1.  تاريخ طبري، ج 7، ص 3031 ـ 3029 و 3041؛ الکامل في التاريخ، ج 5، ص 179؛ عوالم (الامام‏الحسين) البحراني، عبد الله، موسسه الامام المهدي، قم، 1365ش، ص 482. 
2. رياحين الشريعه، ج 3، ص 305؛ بحار الانوار، ج 98، ص 142 و 336. 
3. تنقيح المقال، ج 2، ص 32(ع) ؛ رياحين الشريعه، ج3، ص305؛ انصارالحسين7، ص86. 
4. تاريخ طبري، ج 7، ص 3034.