وهابي‌ها سعي در تقليل و تنقيص افضليت امام علي (ع) دارند
عصر شیعه: دانشمندان اسلامى به ويژه متكلمان در اين باره كه پس از پيامبر (ص) برترين فرد در ميان امت اسلامى چه كسى است، به بحث و گفتوگو پرداخته‌اند. مطرح شدن اين مسئله در روايات و اعتقاد برخى از مسلمانان به لزوم يا رجحان افضليت امام منشأ طرح آن در ميان عالمان اسلامى بوده است. شيعه «افضليت» را شرط لازم امامت مى‌داند. گروهى از «اشاعره» افضليت را در شرايط عادى، شرط لازم امامت دانسته و گروهى از «معتزله» افضليت را در چنين شرايطى ملاك كمال و رجحان در امامت شناخته‌اند و ديگران افضليت را نه شرط لازم امامت دانسته‌اند و نه شرط كمال و رجحان آن (المغنى فى أبواب التوحيد والعدل، الإمامة، ج1، ص214 / ارشاد الطالبين، ص337 و أبكار الأفكار، ج3، ص489).
در اين باره كه برترين فرد امت اسلامى پس از پيامبر (ص) چه كسى است؛ سه ديدگاه معروف و دو ديدگاه شاذ مطرح شده است. مذاهب شيعى و گروهى از معتزله، على‌بن‌ابي‌طالب (ع) را برترين صحابه پيامبر (ص) دانسته‌اند. عده‌اى از صحابه مانند زبير، حذيفة بن يمان، جابر بن عبدالله انصارى، عمار بن ياسر، سلمان فارسى، ابوذر غفارى، مقداد بن اسود و برخى از تابعين مانند مجاهد، عطاء، سلمة بن كميل نيز طرفدار اين ديدگاه بودند.
اهل‌سنت و گروهى از معتزله به افضليت ابوبكر اعتقاد داشته‌اند. از صحابه، عمر، عثمان و ابوهريره و از تابعين حسن بصرى و شعبى طرفدار اين نظريه بودند.
برخى از معتزله و اشاعره نيز بر اين باور بوده‌اند كه تعيين برترين فرد در ميان صحابه ممكن نيست و بايد در اين باره توقف كرد. دو ديدگاه شاذ در اين باره، يكى افضليت «عباس» عموى پيامبر و ديگرى افضليت «عمر» است. (المغنى، الإمامة، ج2، ص113 / كشف المراد، ص517ـ 518 / أبكار الأفكار ، ج3 ، ص577).
با توجه به پشت سر گذاشتن 24 ذي‌الحجه، سالروز نزول آيات «مباهله» و «ولايت» كه نشان از افضليت امام علي (ع) دارند؛ گفت‌وگوي كوتاهي با حجت‌الاسلام والمسلمين علي رباني گلپايگاني، استاد برجسته كلام و مباحث اعتقادي در حوزه علميه قم و مؤسسه امام صادق (ع) با موضوع «دلايل افضليت اميرالمؤمنين علي (ع) پس از پيامبر (ص)» صورت گرفت.
حجت‌الاسلام رباني گلپايگاني كه نويسنده مقاله «افضليت» در دانشنامه كلام اسلامي نيز است، گفت: دلايل افضليت و برتري اميرالمؤمنين بر دو گونه‌اند: يك دسته دلايلي هستند كه فقط اصل افضليت حضرت را اثبات مي كنند و دسته دوم ادله‌اي هستند كه بيان كننده جهات و موارد افضليت‌اند، مانند علم، ايمان،زهد ،شجاعت، سخاوت و...
وي ادامه داد: از نظر مصداقي نيز مي‌توان به «حديث طير»، «احاديث اخوت»، «حديث غدير»، «حديث علىّ مع الحقّ»، حديثي كه در «فتح خيبر» بيان شد، حديث «قتال بر تأويل قرآن»، حديث «شباهت با پيامبران»، جريان «همسرى فاطمه زهرا»، قضيه «سد الأبواب» و روايات ديگر اشاره كرد. آيه مباهله نيز از جمله دلايل برتري مولاي متقيان است كه داستان آن در آيات 59 تا 61 سوره آل‌عمران نيز بيان شده است.
اين استاد حوره علميه با تأكيد بر اينكه مطابق روايات، آيه مباهله در شأن پيامبر (ص)، على، فاطمه، حسن و حسين عليهم‌السلام نازل شده است، گفت: اين روايات علاوه بر منابع حديثى، تفسيرى و تاريخى شيعه در صحاح، مسانيد و ديگر منابع حديثى، تفسيرى و تاريخى اهل‌سنت نيز از طرق مختلف از عده‌اى از صحابه مانند عبدالله بن عباس، سعد بن ابي‌وقاص، جابر بن عبدالله، حذيفة بن اليمان، عمرو بن سعيد، داود بن ابوهند و احمد يشكرى نقل شده است.
استاد خارج كلام حوزه در ادامه گفت: طبيعي است كه كساني كه مخالف افضل بودن اميرالمؤمنين بوده‌اند؛ در اين دلايل مناقشه كرده‌اند. اين مناقشه‌ها گاه در سند روايات است و گاه در دلالت مدارك است كه از طرف علماي شيعه به آن‌ها پاسخ داده شده. برخي نيز در نهايت موافق برداشت افضليت از آيه مباهله‌اند؛ مثلاً «فخر رازي» مي‌گويد شيعيان در استدلال به اين آيه دو گروه‌اند: گروهي مي‌گويند آيه دال بر اين است كه علي بن ابي‌طالب افضل از همه مسلمانان است و عده‌اي مي‌گويند آيه مباهله دلالت دارد بر بر افضليت حضرت بر هر كسي كه غير پيامبر است، پس بر ساير پيامبران هم افضل است، چون وقتي علي بن ابي‌طالب به منزله نفس نبي و پيامبر هم بر همه افراد افضل است؛ پس اميرالمؤمنين بر تمام افراد برتر است. فخر رازي نظريه‌اي كه مي‌گويد امام اول بر انبياء هم برتر است، را نمي‌پذيرد اما در نظر اول خدشه نمي‌كند كه از آن استفاده مي‌شود اين نظر را پذيرفته است.
استاد رباني در ادامه افزود: بزرگان اهل سنت مانند قاضي ابوبكر باقلاني، امام الحرمين جويني، عبدالقاهر بغدادي، قاضي عضدالدين ايجي در مواقف و سيد شريف جرجاني در شرح مواقف، سعدالدين تفتازاني در شرح مقاصد، نوعاً به اين بحث پرداخته‌اند اما معمولاً وهابي‌ها در مقابل مباحث مربوط به فضايل اميرالمؤمنين بسيار مقاومت مي‌كنند و به اصطلاح «تقليلي» بوده و سعي در كاستن آن دارند. ريشه آن‌ها نيز به «ابن‌تيميه» باز مي‌گردد كه اين بناي كج را گذاشت، شروع به مناقشه و تنقيص كرد و از سوي ديگر سعي در بالا بردن فضايل ديگران مانند معاويه كرد.
استاد برجسته كلام حوزه در پايان اين گفتوگو تصريح كرد: در ميان متأخران، «آلوسي» گرايش سلفي دارد و تحت تأثير انديشه‌هاي وهابيت است. چند شبهه كه درباره افضليت مولاي متقيان در آيه مباهله مطرح مي‌شود؛ از ناحيه او طرح شده كه در جلد اول دانشنامه كلام اسلامي بدان پرداخته و رد شده است.