كتابشناسی حضرت ابوطالب علیه السلام , ناصر الدین انصاری قمی
عصر شیعه : كتابشناسی‌های موضوعی، راه دستیابی به اطلاعات مربوط به موضوعات مورد تحقیق و تجزیه و تحلیل تاریخی اطلاعات را هموار و تسهیل می‌كند.
این كتابشناسی، عهده‌دار معرفی و توصیف كتابهایی است كه به گونه مستقل درباره ایمان، اشعار و زندگی حضرت ابوطالب بن عبدالمطلب بن هاشم بن عبدمناف علیه السلام ، از زمانهای دور تاكنون نگاشته شده است. این كتابها، به زبانهای گوناگون ـ اعم از عربی، فارسی و اردو‌ـ، و به وسیله نویسندگان مختلف با گرایشهای متفاوت كلامی و مذهبی ـ شیعه (امامی، اسماعیلی و زیدی) و سنّی (حنفی، شافعی و مالكی)ـ نوشته شده است.
كثرت نوشتارهایی كه توسط علمای عامه در این موضوع نوشته شده (بیش از 20 كتاب)، بیانگر آن است كه تهمتها و پیرایه‌هایی كه به ساحت مقدس آن حضرت در برخی از كتابهای اهل تسنن دیده میشود، ریشه در تعصبات پلید و جاهلانه اموی دارد، كه در راستای تبلیغات ضدعلوی خویش در دوران حكومت سیاه و ننگین خود، ایمان حضرت ابوطالب را انكار كردند و این مطلب، توسط محدثان و خطیبان مزدور، هر روز و شب تكرار شد تا آنكه به صورت باور عمومی جامعة اهل سنت در آمد و در كتابها مدون شد و اینك به صورت یكی از عقاید رسمی آنان درآمده است.
این تحقیق، نشان دهنده وجود بیش از 160 كتاب مستقل در این موضوع است و این به جز نوشتارهای مفصّل ضمنی است كه در كتابهای تاریخ، سیره، كلام و حدیث آمده، كه اگر آنها هم جمع شود سر به 500 مورد خواهد زد.
ابتدا كتابهای عربی (چاپی و خطی) و سپس كتابهای فارسی (چاپی و غیرچاپی) و كتابهای اردو فهرست شده است و سعی بر آن بوده تا كتابی از قلم نیافتاده باشد. این مقاله، پیشتر در مجله آینه پژوهش، ش 21 (آبان 1372 ش) به چاپ رسیده و اینك با اضافات فراوان و بازبینی به خوانندگان گرامی تقدیم میشود.
با نگاهی به این نوشتار، در می‌یابیم :
1. برخی از محققان در این موضوع سه كتاب پدید آورده‌اند (مانند: آیت‌الله میرزا نجم‌الدّین جعفر عسكری تهرانی، آیت‌الله سید محمدصادق بحرالعلوم و استاد محمد محمدی اشتهاردی) و برخی هم دو كتاب (مانند: استاد علامه سید علی بن الحسین هاشمی، علامه شیخ جعفر نقدی، علامه علی حسنین شیفته و استاد باقر قریانی زرین)، كه این نشان از اهتمام ویژه محققان به این موضوع دارد.
2. شمار كتابهای عربی، 136 عنوان (70 كتاب چاپی و 64 كتاب خطی)، و پس از آن تعداد كتابهای اردو، 34 عنوان است (28 كتاب چاپی و 6 كتاب خطی) كه بیانگر اهمیت این بحث در كشورهایی است كه عالمان شیعه با جهان اهل سنت در ارتباط هستند.
3. از مجموع این كتابها، 117 كتاب چاپی و 78 كتاب مخطوط می‌باشد و بیشترین كتابها در قم و تهران (22 كتاب) و سپس در نجف و بیروت (20 كتاب) به چاپ رسیده است. و سهم هند و پاكستان هم در این راستا، 8 كتاب است و در مصر هم 7 كتاب به چاپ رسیده است.
این اثر را به پیشگاه مقدس امیرالمؤمنین، مولی الموحّدین حضرت علی بن ابیطالب علیه السلام تقدیم می‌نمایم.
* * *
الف) كتابهای چاپی عربی
1. ابوطالب: اوّل المؤمنین
سعید رشید زمیزم / چاپ بیروت، 126 ص
2. ابوطالب: ثالث من اسلم
سید نبیل الحسنی / كربلا، العتبة العباسیة المقدسة، 1429ق206 / ص، وزیری
3. ابوطالب حامی الرسالة
امینی، عبدالحسین / وزیری، ص ؟
4. ابوطالب بطل الاسلام
حیدر محمّد سعید عرفی / چاپ اول: دمشق، 1410ق 240/ ص، وزیری
5. ابوطالب بن عبدالمطلب علیه السلام والد امیرالمؤمنین علیه السلام
حسین جواد الكدیمی / چاپ بغداد، مطبعة سعد، 1967م48 /ص، رقعی
6. ابوطالب حامی الاسلام
باقر شریف قرشی / چاپ قم، 1420ق32 / ص، جیبی
7. ابوطالب حامی الرسول صلی الله علیه وآله
علّامه شیخ عبدالحسین امینی صاحب الغدیر (1320ـ1390ق) / تحقیق: محمّدحسن شفیعی شاهرودی / قم، مؤسسه میراث النبوة، 1386 ش/1428ق176 /ص، رقعی
8. ابوطالب علیه السلام حامی الرسول وناصره = ایمان ابی طالب بروایة علماء السنّة
میرزا نجم‌الدین جعفر عسكری تهرانی (1313ـ1395ق) / چاپ اول: نجف، مطبعة الآداب، 1380ق 220 /ص، وزیری
9. ابوطالب: دراسة فی شعره
قصی الاسدی البصری / بیروت، مؤسسه البلاغ، 1422ق100/ ص، وزیری
10. ابوطالب سید المؤمنین
عبدالحلیم حاتم مرزه / نجف اشرف، مكتبة الفیض، 1425ق 240/ ص، وزیری
11. ابوطالب صلوات الله و سلامه علیه شیخ المؤمنین و شفیعهم
سبط الشیخ اردبیلی100 /ص، وزیری
12. ابوطالب الصحابی المفتری علیه
شهید عبدالزهرا عثمان محمّد (مشهور به عزالدّین سلیم رئیس شورای انتقالی حكومت عراق، كه در سال 1425ق به شهادت رسید) / بیروت، دارالهادی، 1425ق /125 ص، وزیری
13. ابوطالب عمّ الرسول صلی الله علیه وآله
محامی محمّدكامل حسن / بیروت، المكتب العالمی، 1987م (از سلسله «عظماء الاسلام» ـ 9) /125 ص، رقعی
14. ابوطالب عمّ الرسول مؤمن بنی‌هاشم
سید حسن حسینی شیرازی / در مجله «علوم الحدیث» ش 11 (محرم الحرام 1423ق)، ص 8ـ54 /56 ص، وزیری
15. ابوطالب عمّ النبی صلی الله علیه وآله = شیخ بنی‌هاشم
عبدالعزیز سید الاهل / بیروت، دارالعلم للملایین، 1951م. /106 ص، رقعی / رك: ابوطالب بطل الاسلام/232، الذریعة 14/265، اهل البیت فی المكتبة العربیة: 264.
16. ابوطالب عمّ النبی صلی الله علیه وآله و والد الوصی علیه السلام
محمدعلی فاضلی / بیروت، دار المحجة البیضاء، 1429ق /471 ص، وزیری
17. ابوطالب عملاق الاسلام الخالد
شیخ محمّدعلی اسبر / بیروت، دارالاصالة، 1411ق/1991م /188 ص، رقعی
18. ابوطالب كفیل الرسول
سعید عسیلی رشافی عاملی (1348ـ1414ق) / مقدمه: شیخ عبدالامیر قبلان و شیخ حسن طراد / بیروت، دارالزهراء، 1406ق /222 ص، وزیری
19. ابوطالب كفیل الرسول
مؤلف نامعلوم / بیروت، الدار الاسلامیة، 1411ق/1991م. /23 ص، وزیری (مصوّرـ ویژه نوجوانان)
20. ابوطالب مأوی الرسول والرسالة
حسن الحاج / این كتاب، در مجله «میقات الحج»، ش 18 (رجب 1423ق) از ص 122 تا ص 164 به چاپ رسیده است. / 42ص، وزیری
21. ابوطالب مؤمن باستحقاق
علی الحداد / بیروت، دارالمحجة البیضاء، 1429ق /95 ص، رقعی
22. ابوطالب مؤمن قریش
محمّد الریح حمد النیل / چاپ خارطوم (سودان)، جمعیت خیریه ثقلین
23. ابوطالب مؤمن قریش
شیخ عبدالله ختیزی (متولد: 1350ق) / تقریظ: استاد بولس سلامه، دانشمند مسیحی لبنانی و صاحب ملحمة الغدیر / چاپ دوم: بیروت، مؤسسة الثقافیة، 1384ق /435 ص، وزیری
نویسنده، در این كتاب تنها با تكیه بر مدارك دانشمندان اهل سنت ایمان ابوطالب را ثابت كرده است. هنگامی كه این كتاب منتشر شد، مقامات قضایی كشور عربستان از او خواستند كه سخن خود را پس بگیرد و زمانی كه وی به این كار تن در نداد، به اعدامش محكوم ساختند. ولی پس از اقدامات فراوان مراجع تقلید شیعه و دانشمندان اسلام در مجازاتش تخفیف قائل شده و به حبس ابد محكومش ساختند. سرانجام، اقدامات شدید بزرگان شیعه ـ از جمله آیت‌الله العظمی حكیم‌ـ سبب شد تا با زدن هشتاد تازیانه بر او، آزادش نمایند. / رك: نقباء البشر، ج 4، ص 1393. / این كتاب به فارسی و اردو ترجمه شده است.
24. ابوطالب المسلم
احمد مغنیة (1328ـ1403ق) / بیروت، دارالكتاب اللبنانی، 1982م. /59 ص، وزیری (از: موسوعة التاریخ الاسلامی ـ 6)
25. ابوطالب مع الرسول
شیخ احمد مغنیة (م 1403ق) / بیروت، دارالكتاب اللبنانی
26. ابوطالب ناصر الاسلام
داود سلمان كعبی / نجف، دار الحوراء، 1430ق /108 ص، رقعی
27. ابوطالب ناصر الرسول صلی الله علیه وآله
كمال السید (عباس الموسوی البغدادی) / قم، انتشارات انصاریان، 1417ق/1375ش. /32 ص، وزیری (مصوّرـ ویژه نوجوانان) / به فارسی و اردو و فرانسه ترجمه شده است.
28. ابوطالب و بنوه
]آیت‌الله[ سید محمّدعلی آل سید علیخان حسینی نجفی (1323ـ1391ق) / نجف، مطبعة الآداب، 1969م. / 422 ص، وزیری
29. ابوطالب و قصیدته اللامیة
محمدمهدی صباحی كاشانی / قم، مؤسسه ابوطالب، 1432ق /118 ص، وزیری
30. ارشاد الهارب من صحة ایمان الاقارب = ایمان آباء الرسول صلی الله علیه وآله و عمّه ابیطالب
سید هاشم بن یحیی بن احمد الحسنی الشامی الصنعانی / تحقیق: عباس حمید كریم الزیدی قم، دارالغدیر، 1424ق /220 ص، وزیری
این كتاب در 6 باب (اهل الفترة، نسب الرسول صلی الله علیه وآله ، نشانه‌ها و كرامات در هنگام حمل و ولادت پیامبر، ادله ایمان ابوطالب، بیعت عثمان و موقف صحابه در قبال آن و ولایت علی بن ابیطالب) به سامان رسیده است.
31. اسلام ابیطالب
سید مهدی مكی، كناز الاشقر وبشیر الخیاط / این كتاب به چاپ رسیده است. / رك: ابوطالب بطل الاسلام/232.
32. اسلام ابیطالب
وجیه بیضون /8 ص، وزیری / این رساله، همراه با نوشتار فرزندش ـ‌لبیب بیضون‌ـ در بیروت به چاپ رسیده است.
33. اسلام ابیطالب
لجنة ردّ الشبهات / نجف، مؤسسة الغری، 1426ق /16 ص، جیبی
34. اسلام ابیطالب من خلال الآیات والاحادیث والاشعار والوقایع التاریخیة
لبیب بیضون (متولد: 1359ق) / چاپ بیروت. /40 ص، وزیری
35. اسمی المطالب فی ایمان ابیطالب علیه السلام
شیخ كاظم حلفی مخزومی (1356ـ1396) / چاپ نجف / رك: المنتخب من اعلام الفكر والادب/370
36. اسنی المطالب فی شرح خطبة ابیطالب
عبدالكریم حبیب / در مجله «الثقافة الاسلامیة»، ش 45، ص 217ـ232 (16 ص) به چاپ رسیده است.
37. اسنی المطالب فی نجاة ابیطالب
سید احمد بن زینی دحلان مكّی شافعی (1323ـ1304ق) / این كتاب، فشرده‌ای از كتاب سید محمّد بن رسول برزنجی كردی (1040ـ1103ق) است، كه همراه با اضافاتی بدین عنوان تنظیم شده و در سال 1305ق، در مصر (چاپ «داركنز السعادة»، قاهره، 63 ص، وزیری) به چاپ رسیده است (و هم در تهران به سال 1382ق با تحقیق سید علی هاشمی خطیب در 64 صفحه به چاپ رسیده است) / رك: الذریعة 2/511، ایضاح المكنون 1/82، هدیة العارفین 1/191، الاعلام زركلی 1/129. / این كتاب به فارسی و اردو ترجمه شده است. ( اهل البیت فی المكتبة العربیة: 45ـ46) / نیز به وسیله استاد صالح الوردانی تحقیق شده و به چاپ رسیده است.
]بیروت[، دارالهدف للاعلام والنشر، بی‌تا. / 114 ص، وزیری
38. ایمان ابیطالب علیه السلام
شیخ مفید: ابوعبدالله محمّد بن محمّد بن نعمان حارثی عكبری بغدادی (338ـ413ق) / تحقیق: واحد تحقیقات اسلامی بنیاد بعثت / چاپ قم، مؤسسة بعثت، 1413ق/1371ش /50 ص، وزیری
این كتاب، پیشتر با تحقیق شیخ محمّدحسن آل یاسین به چاپ رسیده بود. چاپ نجف، 1376ق/1956م
39. ایمان ابیطالب
آیت‌الله میرزا جواد تبریزی (1347ـ1427ق) / قم، مكتبة الصدیقة الشهیدة، 1429ق
40. ایمان ابیطالب علیه السلام من مصادر علماء السنّة
عبدالحلیم مرزه / نجف، 1423ق /25 ص، رقعی
41. ایمان ابیطالب وموقف الشیخ المفید منه
محمّدابراهیم خلیفه شوشتری / قم، كنگره جهانی هزاره شیخ مفید، 1413ق/1372ش /20 ص، وزیری
42. ایمان ابیطالب: الحجة علی الذاهب الی كفر ابیطالب = حجة الذاهب الی ایمان ابیطالب
سید شمس‌الدین ابوعلی فخار بن معد بن فخار موسوی حایری (م 630ق) شاگرد ابن ادریس و استاد محقق حلّی
تقریظ: عزالدین عبدالحمید بن ابی‌الحدید بن هبة الله مدائنی بغدادی معتزلی (م 656ق)
مقدمه: سید محمّد صادق بحرالعلوم طباطبایی نجفی (1315ـ1399ق) و استاد عبدالفتاح عبدالمقصود / چاپ دوم: بیروت، دارالزهراء، 1408ق / 448 ص، وزیری
این كتاب، بهترین كتابی است كه در اثبات ایمان ابوطالب علیه السلام نگاشته شده است.
43. بغیة الطالب فی حال ابیطالب
سید محمّد بن حیدر بن نورالدین موسوی عاملی (م 1139ق) / تحقیق: سید محمّدمهدی موسوی خرسان / قم، المكتبة الحیدریة، 1386 ش/1429ق / 134 ص، وزیری / و با تحقیق: محمّدجواد نورالدین فخرالدین / چاپ نجف، 2002م / 90 ص، وزیری
44. حیاة ابیطالب
شیخ محمّدعلی طبسی / چاپ نجف
45. الدرة الغراء فی شعر شیخ البطحاء
مقدمه و جمع و تحقیق و شرح: باقر قربانی زرین / تقریظ: سید جعفر مرتضی عاملی
تهران، انتشارات وزارت ارشاد، 1416ق / 205 ص، رقعی (زندگانی ابوطالب (58 ص)، شعر ابوطالب (104 ص) و فهارس (40 ص)
46. الرسول والرسالة فی شعر ابیطالب: نظرة فی مواقف ابیطالب وشعره
معوض عوض ابراهیم / كویت، وكالة المطبوعات، 1982م /79 ص، وزیری
47. دیوان ابیطالب
جمع و تعلیق: عبدالحق العانی / لندن، دار كوفان، 1991م /224 ص، وزیری
48. دیوان ابیطالب
جمع و شرح: محمّد تونجی سوری / بیروت، دارالكتاب العربی، 1996م /104 ص، وزیری
49. دیوان ابیطالب
ابی‌هفان مهزمی بصری (م 257ق) و علی بن حمزه تمیمی بصری (م 375ق) / تحقیق: شیخ محمّدحسن آل‌یاسین (؟؟ـ1427ق) / بیروت، دار الهلال، 1421ق /380 ص، وزیری
50. زهرة الادبا فی شرح لامیة شیخ البطحاء
علامه شیخ جعفر نقدی (1303ـ1370ق) / نجف، مكتبة الحیدریة، 1356ق/50 ص، وزیری
51. الروض النزریه فی الاحادیث التی رواها ابوطالب عن ابن اخیه صلی الله علیه وآله
شمس‌الدین ابن طولون محمّد بن علی صالحی دمشقی حنفی (880ـ953ق) / قم، مجمع الثقافة الاسلامیة، 1372ش /6 ص، وزیری
52. السهم الصائب لكبد من آذی ابیطالب
سید ابوالهدی محمّد بن حسن وادی صیادی رفاعی شافعی (1266ـ1328ق) / رك: مناهل الضرب/450. به نوشته اعلام زركلی 6/94، این كتاب به چاپ رسیده است، ولی آن را نیافتم.
53. سید البطحاء
شیخ محمود بغدادی / تقریظ: آیت‌الله سید شهاب‌الدین نجفی مرعشی (1315ـ1411ق) / قم، دارالغدیر، 1366ش/145 ص، رقعی
54. سید البطحاء ابوطالب علیه السلام
عبدالرحیم الموسوی / مراجعة: شیخ هادی یوسفی غروی و صائب عبدالحمید / قم، مجمع جهانی اهلبیت، 1432ق/118 ص، رقعی
55. شعر ابیطالب بن عبدالمطلب و اخباره
ابوهفان عبدی عبدالله بن احمد بن حرب بن مهزم بن خالد / تحقیق: سید محمّدصادق بحرالعلوم (1315ـ1399ق) / تهران، مكتبة نینوی الحدیثة، 1400ق /40 ص، وزیری (در این كتاب، بیش از پانصد بیت از اشعار حضرت ابیطالب ـ كه دلالت بر اسلام وی می‌كندـ به روایت عفیف بن اسعد از عثمان بن جنّی نحوی ذكر شده است). / نیز، با تحقیق علامه شیخ محمّدباقر محمودی، به وسیله مجمع الثقافة الاسلامیة (قم) به چاپ رسیده است.
56. شیخ الابطح: ابوطالب علیه السلام
سید محمّدعلی شرف‌الدین موسوی عاملی ـ فرزند علامه سید عبدالحسین شرف‌الدین‌ـ
چاپ نجف، 1349ق / علامه امینی مینویسد: در آن از مطلبی فروگذار نكرده و مطالب را به خوبی و شایستگی گردآورده است. / (الغدیر، ج 7، ص 402 پانوشت)
علامه سید محمّدصادق بحرالعلوم مینویسد: در موضوع خودش فرد و یگانه است. از دیدگاه تاریخی، فلسفی و علمی به خوبی بحث نموده، و با ترتیب و تنظیم خوب مطالب در قالبی بدیع، با اسلوبی شیوا و كلمات زیبا و جذاب به شایستگی از عهده برآمده و یكی از بهترین كتابهایی است كه در این موضوع نگاشته شده است.
رك: مقدمه حجة الذاهب/52ـ53 (پانوشت)
57. صحوة الطالب فی ردّ الشبهات عن ابیطالب
عماد عبد الكریم سرور (شافعی المذهب، رفاعی المشرب) / چاپ 1426ق /464 ص، وزیری
58. طلبة الطالب فی شرح لامیة ابیطالب
شرح: علی فهمی ـ مصری شافعی استاد عربی در دارالفنون تهران‌ـ / تهران، مطبعه روشن، 1327ق / 78 ص، وزیری / اهل البیت فی المكتبة العربیة: 299
59. ظلامة ابیطالب علیه السلام
علّامه سید جعفر مرتضی حسینی عاملی / بیروت، المركز الاسلامی للدراسات، 1424ق /175 ص، وزیری
60. عقیدة ابیطالب
سید طالب حسین رفاعی (متولد: 1350ق) / بیروت، دارالاضواء، 1409ق/1989م. /80 ص، رقعی
61. غایة الطالب فی شرح دیوان ابیطالب
شیخ محمّد خلیل خطیب مصری / طنطا (مصر)، مطبعة الشعراوی، 1371ق/ 1950م / رك: مجله تراثنا، ش 17، ص 130 (اهل البیت فی المكتبة العربیة: 329).
62. القصیدة الغراء فی ایمان ابیطالب شیخ البطحاء
سید احمد خیری پاشا حسینی حنفی (1324ـ1378ق) / به اهتمام: علی بن الحسین هاشمی خطیب (1326ـ1396ق) / تهران، چاپخانه حیدری، 1384ق /120 ص، وزیری (همراه با 12 صفحه تصویر خط ناظم)
63. كبیر الصحابة ابوطالب علیه السلام
عبدالرسول غفاری / نجف اشرف،العتبة العلویة المقدسة،1433ق
شامل مباحثی چون: خاندان ابوطالب، توجه ابوطالب به رسول خدا، ایمان ابوطالب از خلال آیات قرآن، شفاعت رسول خدا برای ابوطالب، دلایل ایمان و اشعار ابوطالب، شهادت صحابه و علمای فرق اسلامی به ایمان ابوطالب
64. محمّد فی بیت عمّه ابیطالب
محمّد عطیه ابراشی / قاهره، مكتبة مصر، 1980م /16 ص، رقعی
65. منیة الراغب فی ایمان ابیطالب
شیخ محمّدرضا طبسی نجفی (1324ـ1405ق) / تقریظ: آیت‌الله مرعشی نجفی 1315ـ1411ق) و سید محمّدصادق بحرالعلوم (م 1399ق) و شیخ جعفر نقدی (م 1370ق) / چاپ دوم: قم، چاپخانه مهر، 1395ق /155 ص، رقعی / نیز با تحقیق فرزندش شیخ نجم‌الدین طبسی در قم، به چاپ مجدد رسیده است.
66. منیة الطالب فی حیاة ابیطالب
شهید سید حسن قبانچی نجفی (1330ـ1410ق) / تحقیق: مؤسسة احیاء التراث الشیعی
قم، انتشارات دلیل ما، 1428ق /142 ص، وزیری
67. معجم ما الّف عن ابیطالب علیه السلام
عبدالله صالح المنتفكی / (در مجله تراثنا، ش 63ـ64، ص 163ـ233) 70 ص، وزیری /(در آن، 110 كتاب را ـ با حذف مكررات‌ـ معرفی كرده است).
68. منیة الطالب فی مستدرك دیوان سید الاباطح ابیطالب علیه السلام
محمّدباقر محمودی / قم، مجمع احیاء الثقافة الاسلامیة، 1413ق/1372ش /52 ص، وزیری
69. مواهب الواهب فی فضائل ابیطالب
علامه شیخ جعفر نقدی (1303ـ1370ق) / تقریظ منظوم: شیخ كاظم سودانی (1302ـ1381ق)
نجف، چاپ سنگی، 1341ق /160 ص، وزیری
در این كتاب، زندگانی حضرت ابوطالب از ولادت تا وفات به خوبی نوشته شده است.
علامه امینی درباره آن مینویسد: در آن فواید، نوادر و مطالب ناب، فراوان به چشم می‌خورد (الغدیر، ج 7، / ص 403).
70. نبُوّة ابیطالب عبد مناف علیه السلام
مزمل حسین الغدیری میثمی / چاپ قم، 1420ق /160 ص، رقعی / مؤلف در این كتاب در صدد اثبات نبوت و پیامبری حضرت ابوطالب است.
71. نیل المطالب فی مظلومیة ابیطالب
علی عفراوی طرفی / بیروت، دارالمحجة البیضاء، 1426ق /240 ص، وزیری
ب) كتابهای خطی عربی
1. ابوطالب
احمد المظفر (متولد: 1345ق) / رك: معجم رجال الفكر فی النجف، ج 3، ص 1219.
2. ابوطالب اوّل المؤمنین
سعید رشید شمّری / 126 ص (در بیروت به چاپ خواهد رسید)
3. ابوطالب داعیة الاسلام الاول
سید محمّد صافی موسوی (متولد: 1342ق) /120 ص / رك: مجله تراثنا، ش 64، ص 203.
4. ابوطالب كافل النبی و ناصره
سید احمد خیری پاشا حسینی حنفی (1324ـ1387ق) / رك: الاعلام، ج 1، ص 122ـ123 و اهل البیت فی المكتبة العربیة: 16.
5. ابوطالب المحامی الاول عن الدعوة الاسلامیة
ابراهیم محمود جنیدی / رك: مجله الموسم، ش 24، ص 540
6. اتحاف الطالب بنجاة ابیطالب
ابوعبدالله محمّد بن عبدالسلام جنّون (م 1328ق) / این كتاب تلخیص اسنی المطالب احمد زینی دحلان است و نسخه خطی آن در رباط موجود است.
الرباط: الفهرس الثالث/2998 (به نقل از: معجم ما الف عن رسول الله صلی الله علیه وآله / ص 56) / رك: اهل البیت فی المكتبة العربیة: 19
7. اثبات اسلام ابیطالب
محمدمعین بن محمّد امین بن طالب‌الله هندی سندی حنفی(م 1161ق) / رك: مجله تراثنا، ش 1، ص 14 ( اهل البیت فی المكتبة العربیة: 19)
8. اثباة اسلام ابیطالب
عبدالرحمن بن احمد بن حسین خزاعی نیشابوری (م 445ق) / رك: لسان المیزان، ج 3، ص 404ـ405.
9. اخبار ابیطالب وعبدالمطلب = كتاب فی عبدالمطلب و عبدالله و ابیطالب^
شیخ صدوق ابوجعفر محمّد بن علی بن حسین بن بابویه قمی (ح 306ـ381ق) / رك: الذریعة 1/317 به نقل از رجال نجاشی 2/313
10. اخبار ابیطالب و ولده
ابوالحسن مدائنی علی بن محمد بن عبدالله بغدادی (135ـ215ق) / رك: ترجمه فهرست ندیم/169، معجم الادباء 14/131، اهل‌البیت فی المكتبة العربیة: 25
11. اسلام ابیطالب
شیخ عبدالحسین نعمت عاملی / رك: مجله تراثنا، ش 64، ص 172
12. ایمان ابیطالب علیه السلام
احمد بن القاسم (م 411ق) / نجاشی مینویسد: او از اصحاب ما امامیه بود و كتابش را به خط استادم حسین بن عبیدالله غضائری مشاهده كردم. / رك: رجال نجاشی 1/242، الذریعة، ج 2، ص 512
13. ایمان ابیطالب
شیخ محمّدحسین كاشف الغطاء (1294ـ1373ق) / مجله تراثنا، ش 64، ص 185
14. ایمان ابیطالب
احمد بن داود بن علی قمی
15. ایمان ابیطالب علیه السلام
ابوالحسین احمد بن محمّد بن احمد بن طرخان كندی جرجرائی (م 450ق) / نجاشی مینویسد: وی ثقه و صحیح السماع و دوست ما بود و توسط شخصی به نام ابن ابی‌العباس به جرم علوی بودن كشته شد. رحمه الله. / رك: رجال نجاشی 2/227ـ228، الذریعة، ج 2، ص 512
16. ایمان ابیطالب علیه السلام
ابوعلی كوفی احمد بن محمّد بن عمار (م 346ق) / نجاشی مینویسد: او ثقه بزرگواری بود و از پیشوایان علم رجال به شمار می‌آمد. / رك: رجال نجاشی 1/242، الذریعة، ج 1، ص 311 و ج 2، ص 512
17. ایمان ابیطالب
امیر سید حسین مجتهد موسوی كركی قزوینی (م 1001ق) / رك: الذریعة، ج 2، ص 512
18. ایمان ابیطالب
شیخ ابی‌الحسن شمس‌الدین سلیمان ماحوزی بحرانی (1075ـ1121ق) / رك: مقدمه الاربعون حدیثا، ص 12
19. ایمان ابیطالب علیه السلام
سیدابوالفضائل جمال‌الدین احمد بن موسی بن طاوس حسنی حلّی (م 673ق) / رك: بناء المقالة العلویة/181، الذریعة، ج 2، ص 512
20. ایمان ابیطالب
سهل بن الیسع بن عبدالله اشعری قمی / رك: تحفة العالم فی شرح خطبة المعالم: 199
21. ایمان ابیطالب علیه السلام
ابومحمد دیباجی سهل بن احمد بن عبدالله بن احمد بن سهل (286ـ380ق) / نجاشی درباره‌اش مینویسد: اشكالی در او نیست. و علامه مامقانی هم طعن و قدح برخی از عامه را نسبت بدو، دلیل جلالت قدرش می‌داند. / رك: رجال نجاشی 1/419، تنقیح المقال 2/73ـ74
22. ایمان ابیطالب علیه السلام
سید ظفر حسن بن دلشاد علی آمروهی نقوی هندی (1307ـ1380ق) / رك: نقباء البشر 3/978
23. ایمان ابیطالب علیه السلام = دیوان ابیطالب و ذكر اسلامه
ابونعیم علی بن حمزة تمیمی بصری (م 375ق) / ابن‌حجر عسقلانی در كتاب الاصابة فی تمییز الصحابة، برخی از مطالب این كتاب را در ترجمه ابوطالب ذكر نموده است. / الاصابة، ج 7، ص 113ـ116 / مؤلف، در این كتاب تمام اشعار ابوطالب را ـ كه دال بر اسلام وی است‌ـ از تلعكبری هارون بن موسی (م 385ق) و محمّد بن حسن بن درید (م 321ق) روایت می‌كند.
نسخه خطی آن در كتابخانه سید عیسی عطار در بغداد و مرحوم میرزا محمّد عسكری تهرانی در سامراء موجود است. / رك: الذریعة، ج 2، ص 513 و ج 9 جزء اول، ص 42ـ43
24. ایمان ابیطالب
قاضی نعمان بن محمّد مصری (م 363ق) صاحب دعائم الاسلام / رك: معجم ما الّف عن رسول‌الله صلی الله علیه وآله ، ص 56
25. ایمان ابیطالب علیه السلام
میرزا محسن قره داغی تبریزی (1267ـ1352ق) صاحب تبیین المحجة الی تعیین الحجة
وی در این كتاب آثار و احوال حضرت را به تفصیل بیان نموده و نسخه خطی آن در تبریز نزد نوادگانش موجود است. / رك: الذریعة، ج 2، ص 513 و علماء معاصرین/161
26. ایمان ابیطالب علیه السلام
از نویسنده‌ای ناشناس. / نسخه خطی آن به ش 2/1003 در كتابخانه مركزی دانشگاه تهران موجود است. / رك: فهرست كتابخانه دانشگاه تهران، ج 18، ص 135
27. بغیة الطالب فی الاسلام ابیطالب
]علامه بزرگ[ سید میرمحمد عباس بن سید علی‌اكبر موسوی شوشتری لكهنوی (1224ـ1306ق) / رك: تكمله نجوم السماء، ج 2، ص 73 و الذریعة، ج 3، ص 134
28. بغیة الطالب لایمان ابیطالب وحسن خاتمته
جلال الدین ابوالفضل عبدالرحمن بن ابی‌بكر بن محمد سیوطی شافعی (م 911ق) / نسخه خطی آن در كتابخانه قوله (مصر) ضمن مجموعه ش 16 به خط سید محمود موجود است.
رك: الذریعة، ج 2، ص 511، اهل البیت فی المكتبة العربیة: 69
29. بغیة الطالب لایمان ابیطالب
محمّد بن عبدالرسول برزنجی شافعی شهرزوری مدنی (1040ـ1103ق) / رك: معجم المؤلفین، ج 9، ص 308، الاعلام، ج 6، ص 203، اهل البیت فی المكتبة العربیة: 68
30. بلوغ المأرب فی نجاة آبائه علیه السلام وعمّه ابیطالب
شیخ سلیمان ازهری لاذقی / نسخه خطی آن در كتابخانه تیموریه (دارالكتب قاهره)، قسم حدیث، ش 333 موجود است. / رك: معجم ما الّف عن رسول‌الله صلی الله علیه وآله ، ج 1، ص 51 و اهل البیت فی المكتبة العربیة: 71
31. البیان عن خیرة الرحمن
شیخ ابوالحسن علی بن بلال بن ابی معاویه مهلّبی ازدی / این كتاب درباره ایمان ابوطالب و پدران پیامبر نوشته شده است و نجاشی، آن را از طریق شیخ مفید از مؤلفش روایت می‌كند.
رك: رجال نجاشی، ج 2، ص 96 و الذریعة، ج 3، ص 171
32. حاشیه بر «حجة الذاهب الی ایمان ابیطالب»
شیخ شیر محمّد همدانی (1302ـ1381ق) / رك: نقباء البشر، ج 2، ص 850
33. حیاة ابیطالب
سید عبدالحسین آل طعمه موسوی حایری (1299ـ1380ق) / رك: المنتخب من اعلام الفكر و الادب/216
34. حیاة ابیطالب
شیخ محمّدعلی طبسی نجفی (1359ـ1383ق) / رك: معجم رجال الفكر فی النجف، ج 2، ص 829
35. دراسة عن ابیطالب
شیخ عبدالواحد مظفر (1310ـ1395ق) / رك: مجله تراثنا ـ ش 64، ص 207
36. دیوان ابیطالب و شرح لامیه او
علامه شیخ حیدرقلی سردار كابلی كرمانشاهی (1293ـ1371ق) / رك: ریحانة الادب، ج 3، ص 340
37. دیوان ابیطالب
جمع و تحقیق: یونس سنجاری سوری /400 ص / رك: مجله تراثنا، ش 64، ص 216
38. دیوان ابیطالب
ابراهیم بعلبكی (متولد: 1350ق) / در پیشگفتار آن، از ایمان ابوطالب، شرح لامیه وی و ثنای ابوطالب سخن رفته است و 250 صفحه می‌باشد. / رك: مجله تراثنا، ش 64، ص 216
39. دیوان ابیطالب
جمع و شرح: محمّدهادی امینی نجفی (1355ـ1421ق) / در آن، بیش از 1000 بیت گردآورده است. / رك: مجله تراثنا، ش 64، ص 217
40. دیوان ابیطالب
جمع و شرح: شیخ علی زوّاد (متولد: 1377ق) / در آن، علاوه بر اشعار ابوطالب از شخصیت وی و اثرش در نشر اسلام سخن رفته و كمتر از 200 صفحه می‌باشد. / رك: مجله تراثنا، ش 64، ص 219
41. رتبة ابیطالب و قریش و مراتب ولده فی بنی‌هاشم
ابوالحسین (ابوالحسن) النسابة / تاریخ تألیف: 310ق
سید بن طاوس (589ـ664) در باب 193 كتاب الیقین باختصاص مولانا علی بامرة المؤمنین مطالبی از آن را نقل می‌كند. / رك: الیقین/186
42. رسالة فی اسلام ابیطالب علیه السلام
سید امین‌الدین میرزا ابوالقاسم محمّد موسوی زنجانی (1224ـ1292ق) / رك: الفهرست لمشاهیر علماء زنجان/102
43. رسالة فی صحة ایمان ابیطالب
از مؤلفی ناشناخته / نسخه خطی آن در كتابخانه محدث ارموی (تهران) بوده است. / رك: الایضاح (ابن شاذان)/67
44. الرغائب فی ایمان ابیطالب
سید مهدی بن سید علی غریفی بحرانی نجفی / رك: الذریعة، ج 11، ص 241
45. سلوة الشیعة فی تحقیق ایمان ابیطالب
شیخ ابوالمحاسن مسعود بن علی صوانی بیهقی (م 544ق) / رك: تحفة العالم فی شرح خطبة المعالم: 199
46. شرح حدیث اسلام ابیطالب به حساب جمل
ملاعلی بن میرزا خلیل مازندرانی / نسخه خطی آن ضمن مجموعه ش 136 كتابخانه حسینیه شوشتریهای نجف موجود است. / رك: نشریه نسخه‌های خطی (دفتر یازدهم): 835
47. الشهاب الثاقب لرجم مكفّر ابیطالب
علامه میرزا نجم‌الدین جعفر بن علامه میرزا محمد عسكری تهرانی (1313ـ1395ق) / رك: الغدیر، ج 7، ص 403
48. صفات ابیطالب عبد مناف علیه السلام
مزمّل حسین غدیری میثمی / در این كتاب، 160 صفت برای حضرت ابوطالب ذكر شده است. مؤلف، كتاب دیگری بنام نبوة ابیطالب هم نگاشته كه به چاپ رسیده است. / رك: نبوة ابیطالب: 160
49. غایة المطالب فی بحث ایمان ابیطالب
سید علی كبیر حسنی هندی (1212ـ1285ق) / رك: نزهة الخواطر، ج 7، ص 342 و اهل‌البیت فی المكتبة العربیة: 329
50. فصاحة ابیطالب علیه السلام
ابومحمّد اطروش شریف حسن بن علی بن حسن بن عمر بن علی بن الحسین بن علی بن ابیطالب علیه السلام (شهادت: 301ق) / رك: رجال نجاشی، ج 1، ص 170ـ171
51. فضل ابیطالب و عبدالمطلب و ابی‌النبی
شیخ‌الطائفه ابوالقاسم سعد بن عبدالله بن ابی‌خلف اشعری قمی (م 299 یا 301ق)
رك: رجال نجاشی، ج 1، ص 403
52. فیض الواهب فی نجاة ابیطالب
شیخ احمد فیضی بن حاج علی عارف جورومی خالدی رومی حنفی (1253ـ1327ق)
رك: هدیة العارفین، ج 1، ص 195 و اهل البیت فی المكتبة العربیة: 377
53. القول الواجب فی ایمان ابیطالب
شیخ محمّدعلی بن میرزا جعفر علی فصیح هندی مكی / پایان تألیف: جمادی الاولی 1299ق
نسخه خطی آن در كتابخانه سید حسن صدر در كاظمین بوده است. / رك: الذریعة، ج 17، ص 215ـ216
54. كافل الیتیم: ابوطالب
میرزا نجم‌الدین جعفر عسكری تهرانی (1313ـ1395ق) / نویسنده در این كتاب به اثبات ایمان ابوطالب با استفاده از كتابهای اهل سنت پرداخته است. / رك: الذریعة، ج 17، ص 244
55. ما قیل فی ابیطالب علیه السلام من الشعر
سید علی بن الحسین هاشمی خطیب (1326ـ1396ق) / رك: ابوطالب بطل الاسلام: 232، الذریعة، ج 19، ص 23، المنتخب من اعلام الفكر و الادب: 323
56. منی الطالب فی ایمان ابیطالب
شیخ مفید نیشابوری ابوسعید محمّد بن احمد بن حسین خزاعی ـ جدّ امّی ابوالفتوح رازی‌ـ
رك: فهرست منتجب الدین: 102 و امل الآمل، ج 2، ص 240 و الذریعة، / ج 23، ص 212
57. مواهب الواهب فی ایمان ابیطالب
شیخ علی روحانی نجفی (1351ـ1415ق) / رك: مجله آینه پژوهش، ش 30، ص 176 و اختران فضیلت، ج 1، ص 409
58. الموسوعة الاسلامیة فی ابیطالب
عبدالله بن صالح المنتفكی / رك: مجله تراثنا، ش 64، ص 210
59. نجاة ابیطالب
شیخ كاظم آل نوح نجفی الكعبی الكاظمی (1302ـ1379ق) / رك: طرق حدیث الائمة من قریش: 93
60. نسب ابیطالب
هشام بن محمّد بن سائب بن بشر كلبی (م 206ق) / رك: ترجمه فهرست ندیم: 162
61. نصّ ابیطالب علی النبی صلی الله علیه وآله
از نویسنده‌ای اسماعیلی مذهب / رك: الذریعة، ج 21، ص 257، س 12 به نقل از فهرست ایوانف: 396 از ملحق فهرست مجدوع: 344
62. نصرة ابیطالب للاسلام
شیخ نجاح غرّاوی نجفی / رك: مجله تراثنا، ش 64، ص 210
63. واقع ابیطالب المؤمن
سید عبدالكریم آل سید علیخان حسینی مدنی (1317ـ1411ق) / رك: المنتخب من اعلام الفكر و الادب: 267 و ابوطالب و بنوه: 414
64. الیاقوتة الحمراء فی ایمان سید البطحاء
سید طالب آل خرسان نجفی (1368ـ1420) / مقدمه ایمان ابیطالب (شیخ مفید): 13
ج) كتابهای چاپی فارسی
1. ابوطالب
باقر قربانی زرین / تحقیق و بررسی: علی‌اكبر تلافی داریانی / تهران، شركت نشر و تبلیغ نیك معارف، 1371ش / 56 ص، رقعی
2. ابوطالب آموزگار پاسداری
محمّد محمّدی اشتهاردی (1363ـ1427ق) / قم، انتشارات هادی، 1399ق / 144 ص، جیبی
3. ابوطالب: اسوه مقاومت و ایمان
اسدالله رضایی / قم، انتشارات زائر، 1389ش /190 ص، رقعی
4. ابوطالب تجلّی ایمان
سید مجید پورطباطبایی / چاپ سوم: قم، انتشارات شهریار، 1377ش /185 ص، رقعی
5. ابوطالب حامی پیامبر
علّامه شیخ عبدالحسین امینی (1320ـ1390ق) / ترجمه و تلخیص: محمّدحسن شفیعی شاهرودی / قم، مؤسسه میراث النبوة، 1386ش /176 ص، رقعی
6. ابوطالب چهره درخشان قریش
7. ابوطالب مؤمن قریش
عبدالله علی خنیزی / مترجم: سید حسین محفوظی
قم، نشر حبیب، 1388ش /461 ص، وزیری
8. ابوطالب مؤمن قریش
سید احمد زینی دحلان مكی شافعی (م 1304ق) / ترجمه: محمّد مقیمی / مقدمه: سید ابراهیم میلانی (1324ـ1399ق) / تهران، انتشارات سعدی، 1351ش /76 ص، رقعی / (این كتاب، ترجمه اسنی المطالب فی ایمان ابیطالب است).
9. ابوطالب مظلوم تاریخ
علامه شیخ عبدالحسین امینی نجفی تبریزی (1320ـ1390ق) / ترجمه: انتشارات بدر
تهران، 1359ش /196 ص، وزیری / (این كتاب، ترجمه بخشهایی از جلد هفتم و هشتم الغدیر است).
10. پدر ایمان: سیمای حضرت ابوطالب
جعفر فاضل / مشهد مقدس، انتشارات یوسف فاطمه، 1387ش /62 ص، رقعی (فارسی‌ـ انگلیسی)
11. پرتوی از سیمای تابناك ابوطالب علیه السلام
خیرالله مردانی / قم، انتشارات راه قرآن، 1384ش / 176 ص، رقعی
12. ابوطالب یگانه مدافع اسلام
شیخ محمّدرضا طبسی نجفی (1324ـ1405ق) / ترجمه: محمّد محمّدی اشتهاردی (1363ـ1427ق) / تهران، انتشارات قائم، 1354ش / 259 ص، وزیری / (این كتاب، ترجمه منیة الراغب فی ایمان ابیطالب است).
13. پناه چلچله‌ها: دمی با ابوطالب یار پیامبر
كمال السید (عباس الموسوی) / ترجمه: سیدابوالقاسم حسینی ژرفا / قم، انتشارات پارسایان، 1376ش / 54 ص، پالتویی (مصورـ ویژه نوجوانان)
14. زندگی پرافتخار حضرت ابوطالب
محمّد محمدی اشتهاردی (1363ـ1427ق) / تهران، نشر مطهر، 1376ش / 100 ص، جیبی
15. سخنی درباره حضرت ابوطالب
سید محمّدحسین سجاد / اصفهان، الامام المنتظر# / 32 ص، جیبی
16. ساقی زائران خدا و نگاهبان رسول خدا
سید احمد روضاتی (1347ـ1422ق) / مقاله‌ای است بزرگ و پربار، كه در تاریخ 25 و 26 اسفندماه 1370ش، در روزنامه اطلاعات به چاپ رسیده است.
17. كاروانی در سایه ابر
غلامرضا كاردان / چاپ دوم: قم، مؤسسه در راه حق، 1371ش / 23 ص، جیبی (این كتاب، داستان سفر ابوطالب و پیامبر به شام است).
18. مقصد الطالب فی احوال اجداد النبی و عمّه ابیطالب
شمس العلماء گركانی میرزا حسین بن علیرضا ربانی (1263ـ1345ق) / بمبئی، مطبعه پرساپریس، 1311ق / 88 ص، رقعی
19. منیة الطالب در اسلام ابیطالب
سید حسین طباطبایی واعظ یزدی (م بعد 1318ق)
چاپ تهران، 1304ق، 103 ص / رك: الذریعة، ج 23، ص 204
د) كتابهای غیرچاپی فارسی
1. ابوطالب اولین مدافع اسلام
سید عباس اهری
2. ابوطالب و فرزندش (در اثبات ایمان ابیطالب از طرق اهل‌سنت)
حاج شیخ محمّدتقی صدرای اراكی (1326ـ1404ق) / رك: گنجینه دانشمندان، ج 8، ص 201
3. ایمان ابوطالب (یا 26 رجب)
شیخ محمّدحسن مولوی قندهاری (1319ـ1419ق) / رك: اختران فضیلت، ج 1، ص 848
4. ایمان ابوطالب
از مؤلفی ناشناس (تاریخ تألیف: 1150ق) / نسخه آن ضمن مجموعه، ش 10/225 كتابخانه ملّی موجود است. / رك: فهرست كتابخانه ملی (كتب فارسی)، ج 1، ص 223
5. الجواب الصائب عن شبهة ایمان ابیطالب
شیخ عباس حایری تهرانی (م 1361ق) / رك: الذریعة، ج 5، ص 170
6. پانزده مقاله در احوال و ایمان ابوطالب
گردآوری: ناصرالدین انصاری قمی
این كتاب، آماده چاپ است. عناوین آن عبارتند از:
1. ابوطالب. نوشته: عباس زریاب خویی (در كتاب: بزم‌آورد ص 163ـ169)
2. ابوطالب. نوشته: عبدالكریم گلشنی (در دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج 5، ص 618ـ620)
3. ابوطالب. نوشته: ؟؟ (در: دائرة المعارف تشیع، ج 1، ص 414)
4. احوال ابوطالب. نوشته: شیخ باقر كجوری تهرانی (در الخصائص الفاطمیه، ص 211ـ215)
5. ایمان ابوطالب. نوشته: سیدرضا حسینی‌نسب (در كتاب: طریق وحدت اسلامی، ص 161ـ181)
6. ایمان ابوطالب. نوشته: فضل‌الله كمپانی (در كتاب: رحمت عالمیان، ص 100ـ110)
7. ایمان ابوطالب. نوشته: داوود الهامی (در كتاب: ترجمه طرائف (سید بن طاوس) ص 448ـ461)
8. ابوطالب مؤمن قریش. نوشته: محمدعلی انصاری قمی (در كتاب محمد صلی الله علیه وآله پیغمبر شناخته‌شده، ج 1، ص 139ـ180)
9. اثبات ایمان ابوطالب. نوشته: عبدالرحیم نجات (در كتاب: عول و تعصیب، ص 255ـ276)
10. اسلام ابوطالب. هاشم معروف حسنی. ترجمه: حمید ترقی‌جاه (در كتاب: ترجمه سیرة المصطفی، ج 1، ص 237ـ259)
11. دلائل ایمان ابوطالب. محمد عبایی خراسانی (در كتاب: گنجینه‌های ویران، ص 146ـ155)
12. ساقی زائران خدا. سیداحمد روضاتی (در روزنامه اطلاعات)
13. شرح زندگی ابوطالب. محمدعلی مدرس خیابانی تبریزی (در كتاب: ریحانة الادب، ج 5، ص 109ـ110)
14. مرگ ابوطالب. جعفر سبحانی (در كتاب: فروغ ابدیت، ج 1، ص 359ـ377)
15. وفات ابوطالب. محمدتقی خان سپهر (در كتاب: ناسخ التواریخ (زندگی حضرت عیسی)، ج 3، ص 508ـ513)
هـ) كتابهای چاپی اردو
1. ابوطالب
سید محمّد علی شرف‌الدین موسوی عاملی (م 1372ق) / ترجمه: سید ظفر مهدی گهر بن سید وارث حسین جائسی (م 1366ق) مدیر مجله سهیل یمن / چاپ لكهنو، 1350ق / 102 ص، وزیری / این كتاب، ترجمه شیخ الابطح است. / رك: الذریعة، ج 1، ص 79
2. ابوطالب، پیغمبر اسلام كی حامی
علّامه شیخ عبدالحسین امینی صاحب الغدیر (1320ـ1390ق) / ترجمه: سید اختر رضوی
قم، مؤسسه میراث النبوة، 1386ش / 176 ص، رقعی
3. ابوطالب
سید مرتضی حسین صدرالافاضل لكهنوی لاهوری (1343ـ1407ق) / چاپ لاهور پاكستان
4. ابوطالب مؤمن قریش
عبدالله علی خنیزی / ترجمه: سید ذی شأن حیدر جوادی (1357ـ1421ق) / لاهور، مكتبه تعمیر ادب، 1966م / 436 ص
5. ابوطالب، مظلوم تاریخ
علامه شیخ عبدالحسین امینی / كراچی، جامعه تعلیمات اسلامی، 2010م / 268 ص، رقعی
6. ابوطالب ناصر رسول صلی الله علیه وآله
كمال السید / ترجمه: نثار احمد زینپوری / قم، انتشارات انصاریان، 1376ش / 32 ص، (مصورـ ویژه نوجوانان)
7. ابوطالب و اسلام
غلامحسین انصاری / ملتان، انجمن ناصر الغراء، 1967م
8. ایمان حضرت ابوطالب
محمّدعلی پتیالوی / چاپ گوجرانواله / تالیفات شیعه در شبه قاره هند، ش 1754
9. بوستان آل عمران
شیخ محمّد حافظ نجفی / جلد اول آن در اثبات ایمان ابوطالب و جلد دوم آن درباره امامان^ و جلد سوم آن درباره نبوت است
10. تحفة العارفین
ترجمه اسنی المطالب زینی دحلان (م 1304ق) / مترجم: سید امداد حسن بن سید علی (1288ق) / بمبئی، گلستان كشمیر، 1288ق، 137 ص
11. ترجمه «اسنی المطالب»
سید احمد زینی دحلان شافعی مكی (1232ـ1304ق) / ترجمه: حاج مقبول احمد دهلوی (1378ـ1340ق) / دهلی: مطبعه یوسفی، 1313ق / 176 ص، وزیری / رك: الذریعة، ج 4، ص 78
12. ترجمه «اسنی المطالب فی نجاة ابیطالب»
سید احمد زینی دحلان شافعی مكّی (1232ـ1304ق) / مترجم: صائم چشتی / لاهور، چشتی كتبخانه، 2007م
13. حضرت ابوطالب
سید زین‌العابدین / چاپ كراچی
14. حیات ابوطالب = مسئله كفر و ایمان ابوطالب
خالد انصاری هندی / بهوپال، مطبعه علوی پریس، 1352ق / 72 ص، رقعی / مؤلف، از نویسندگان اهل سنت است و ایمان حضرت را به خوبی اثبات می‌نماید. / رك: اهل‌البیت فی المكتبة العربیة: 139
15. حیات ابوطالب
سید اسد علی / لكهنو، امامیه مشن، 1374ق / الله‌آباد، سلیمی پریس، 1374ق
16. سباسی پهلی مداح رسول (اولین مداح رسول)
شیخ علی حسنین شیفته / كراچی، مطبع سعیدی، 79 ص / رك: تذكرة علمای امامیه پاكستان، ص 180
17. سردار قریش
سید محمّدصادق لكهنوی / لكهنو، مدرسة الواعظین / 100 ص
18. سید الحنفاء حضرت ابوطالب
ناصرحسین فیض‌آبادی / چاپ لاهور
19. عیون المطالب فی اثبات ایمان ابیطالب
علّامه صائم چشتی / لاهور، چشتی كتبخانه، 1412ق/1992م / 2 ج: 608+510 ص، رقعی
20. فتح الغالب فی رد شرح المطالب و اثبات ایمان حضرت ابوطالب
ذاكر حسین حكیم كهمیات / چاپ هند / رك: قاموس الكتب، ج 1، ص 845
21. فیضان ابوطالب
سید بدرالحسن فیض‌آبادی / بنارس، الجواد بكدپو، 1972م / 310 ص / شرح زندگی و اشعار ابوطالب است.
22. كفیل رسالت
سید حسین عارف نقوی / سرگودها، تحریك تحفیظ تعلیمات آل‌حمّد / ردّ پیغام صلح غلام بنی‌مسلم است و در آن فضایل و تاریخ ابوطالب ذكر شده است.
23. كلام ابیطالب
شیخ علی حسنین شیفته (م 1926م) / چاپ پاكستان / جمع‌آوری اشعار ابوطالب و ترجمه آنها به اردو است. / رك: تذكره علمای امامیه پاكستان/180
24. محبوب الرغائب (ترجمه اسنی المطالب فی ایمان ابوطالب)
سید احمد زینی دحلان مكی شافعی (م 1304ق) / ترجمه: محمّد نجم‌الدین علی صاحب مدراسی / حیدرآباد دكن، مطبعه محبوب شاهی، 1313ق / 235 ص، وزیری
25. مطلوب الطالب در ایمان ابیطالب
كاظم حسین اثیر جاروی پاكستانی (متولد 1360ق) / چاپ پاكستان / تذكره علمای امامیه / پاكستان: 233
26. مقام ابوطالب
دكتر عزیز علی / لاهور، مكتبه یاد خدا، 1976م.
27. نگهبان رسالت
عابده نرجس / لاهور، افتخار بكدپو، 1995م / 64 ص
28. ابوطالب كیست؟ (بنگالی)
علی عكاس / چاپ 1992م
و) كتابهای غیرچاپی اردو
1. ایمان ابوطالب
شیخ تاج‌الدین حیدری / رك: تذكره علمای امامیه پاكستان/56
2. العرفان فی دلائل ایمان حضرت عمران
سید خورشید حسین شیرازی (1915ـ1982م) / رك: تذكره علمای امامیه پاكستان/93
3. فیضان ابوطالب
سید مجتبی حسن كامونپوری (1913ـ1974م) / این كتاب، در بر گیرنده اشعار ابوطالب و ترجمه آنها به اردو است.
4. معارج العرفان فی عصمت ابیطالب عمران من آیات القرآن
شیخ محمّد لطیف انصاری (1305ـ1399ق) / رك: تذكره علمای امامیه پاكستان/331
5. شهاب ثاقب در شرح دیوان ابوطالب
سید سبط الحسن رضوی هنسوی (1333ـ1398ق) / رك: مطلع انوار/279
6. نشان ابوطالب
ذاكر غلام قنبر 104 ص / مجموعه اشعار آن حضرت است.
7. ابوطالب مؤمن قریش (انگلیسی)
عبدالله علی خنیزی / ترجمه: عبدالله شاهین / چاپ دوم: قم، انصاریان، 1386ش / 328 ص، وزیری
منبع : میراث شهاب