پاسخ به شبهه ابن ابی الحدید درباره الهی بودن امامت

عصر شیعه : حجت‌الاسلام سید محمد بنی هاشمی، استاد حوزه و دانشگاه در اولین شب هشتمین اجلاس سالانه غدیر که نهم مهرماه در هتل الغدیر مشهد برگزار شد، به الهی بودن مسئله امامت اشاره کرد و توضیح داد: امامت محوری ترین اعتقاد شیعیان و همانند رسالت، مقامی است که خداوند به هرکسی خواسته عطا فرموده است

حجت‌الاسلام بنی هاشمی با اشاره به شبهه ابن ابی الحدید به الهی بودن امامت با استفاده از سخنان امام علی(ع) در نهج البلاغه در ابتدا به بیان برخی خطبه های نهج البلاغه پرداخت و پس از آن با استفاده از روایات به شبهه ابن ابی الحدید پاسخ داد.

وی به شبهه ابن ابی الحدید با استفاده از جمله «مرا رها کنید و سراغ دیگران بروید» در خطبه 92 نهج البلاغه از امیرالمومنین(ع) خطاب به کسانی که برای بیعت اصرار می‌کردند اشاره کرد و توضیح داد: ابن ابی الحدید می‌گوید اگر امامت منصبی الهی بوده و امام علی(ع) از جانب پیامبر(ص) منصوب شده است جایز نبود بفرماید مرا رها کنید و به سراغ دیگران بروید و یا بفرماید اگر دیگری را انتخاب کردید من مطیع ترین نسبت به او هستم بنابراین امامت منصبی الهی نیست.

حجت الاسلام بنی هاشمی در توضیح شبهه ابن ابی‌الحدید به الهی بودن امامت بیان کرد: ابن ابی الحدید می‌گوید چطور کسی که خدا امامت او را تعیین کرده است می‌تواند بگوید برای شما بهتر است من وزیر باشم تا اینکه امیر باشم؟ (نهج البلاغه/ خطبه 92) و یا بگوید من اصرار شما برای بیعت را رد می‌کنم؟ (نهج البلاغه/ خطبه 137)

وی در ادامه به بیان پاسخ شبهات ابن ابی الحدید پرداخت و با اشاره به خطبه 136 نهج البلاغه توضیح داد: امیرالمومنین(ع) خطاب به مردم می‌فرماید:«بیعت شما با من بدون حساب و کتاب و بدون فکر نبوده است، خط من و شما یکی نیست، شما مرا برای منافع و اهداف خودتان می‌خواهید و من شما را برای خدا»که این سخنان ایشان نشان می‌دهد آنچه ابن ابی الحدید از سخنان امیرالمومنین(ع) به عنوان شاهد آورده است با توجه به شناخت امیرالمومنین(ع)نسبت به مردم بوده است که آن‌ها بیعت با ایشان را برای اهداف خودشان و برای جبران آنچه در زمان عثمان به آن نرسیده بودند می‌خواستند.

حتی 50 نفر نبودند که علی(ع) را امام بدانند

حجت الاسلام بنی هاشمی در همین موضوع به حدیثی از امام باقر(ع) در کتاب اختیار معرفة الرجال صفحه شش اشاره کرد و ادامه داد: امام باقر(ع) می فرمایند 50 نفر در اصحاب امیرالمومنین(ع) نبودند که ایشان را آنطور که باید بشناسند یعنی ایشان را امام بدانند.

وی با بیان اینکه هدف مردم از بیعت با امام علی(ع) سپردن حکومت به ایشان بود، توضیح داد: در اعتقاد شیعه امام(ع) وظیفه ندارد به هر قیمتی خود را در راس حکومت قرار دهد و خود را بر مردم تحمیل کند بلکه امام(ع) باید خود را بشناساند و این وظیفه مردم است که وی را بشناسند و در راس حکومت قرار دهند.

حجت الاسلام بنی هاشمی در بیان مواردی از عدم اعتقاد مردم به امامت امام علی(ع) و اهداف منفعت طلبانه آنها در بیعت با ایشان ادامه داد: در کتاب رجال مامقانی جلد دوم صفحه 83 آمده است که وقتی امیرالمومنین(ع)می‌خواستند شریح قاضی را عزل کنند مردم اعتراض کردند و گفتند ما با تو بیعت کردیم تا بر اساس راه و رسم شیخین عمل کنی و یا در موردی دیگر وقتی مردم از امیرالمومنین(ع) خواستند تا برای نماز جماعت ترویه امام جماعت معرفی کنند، ایشان فرمودند برگزاری نماز ترویه به جماعت بدعت و بر خلاف سنت پیامبر(ص) است اما مردم خودشان امام تعیین کردند و آنجا بود که امام علی(ع)به امام مجتبی(ع) فرمودند تا به مردم از قول پیامبر(ص) حرمت این نماز را بیان کنند.

وی با اشاره به این سخن امام علی(ع) که فرمودند: می‌ترسیدم مردم بر من بشورند و شعار از دست رفتن سنت عمر را سر دادند به داستان طلحه و زبیر اشاره کرد و ادامه داد: زبیر از کسانی بود که امیرالمومنین(ع) را خوب می‌شناخت و جزء آن چهار نفری بود که بعد سقیفه با امیرالمومنین(ع) ماندند و از همه سخت تر هم بود اما ایمان را از او گرفتند و (آخر کار) به خاطر عذاب وجدانش از جنگ فرار کرد و کشته شد که امیرالمومنین(ع) فرمودند: هم قاتل و هم مقتول (زبیر) هر دو جهنمی هستند.

حجت الاسلام بنی هاشمی در توضیح بیشتر خصوصیات مردمی که با امام علی(ع)بیعت کردند، اضافه کرد: چه کسانی 18 ماه یعنی یک سال و نیم امیرالمومنین(ع)را در صفین معطل کردند و آخرش هم به حکمیت ابوموسی اشعری راضی شدند که خود امیرالمومنین(ع) به آن ناراضی بود و آخر هم همین خوارج آن حضرت را به شهادت رساندند.

وی در ادامه به تهمت کفر و ارتداد به امیرالمومنین(ع) اشاره کرد و توضیح داد: امیرالمومنین(ع) را مهدور الدم می دانستند و این ها همه به دلیل همان اختلافی بود که بین مردم و امیرالمومنین(ع) بود، امیرالمومنینی که روغن چراغ بیت المال را برای کار شخصی خاموش کرد و از ان پس طلحه و زبیر با دیدن این رفتارها از تحقق اهداف خود پشیمان شدند و به فکر توطئه افتادند.

وی در همین موضوع اضافه کرد: به دلیل همین تفاوت نگاه و هدف بین مردم و امیرالمومنین(ع) بود که حضرت(ع) فرمود بهتر است من امیر شما نباشم چون مردم تاب تحمل وی را نداشتند چراکه حضرت اتمام حجت کرده بودند که اگر حاکم شوند بر اساس علم خوشان عمل خواهند کرد.

حجت الاسلام بنی هاشمی با اشاره به فرازی دیگر از خطبه 92 نهج البلاغه در جواب شبهه الهی بودن غدیر بیان کرد: حضرت فرمودند شاید بعد از اینکه شما مردم دیگری را به جای من انتخاب کردید مطیع ترین شما باشم همانطور که ایشان در زمان خلفای اول و دوم کاری نکرد که مسئله ای در میان جامعه اسلامی به وجود بیاورد و آشوبی نکرد و معنای آن بیعت ظاهری هم همین بود که امیرالمومنین(ع) علیه خلیفه نمی شورد.

حجت الاسلام بنی هاشمی با اشاره به این سخن امام علی(ع) در شورای شش نفره خلافت که من بر اساس کتاب خدا، سنت پیامبر(ص) و تشخیص خودم عمل می کنم توضیح داد: بعضی می پرسند چرا امام(ع) در آن زمان برای قبول حکومت، نفرمودند بر اساس راه و رسم شیخین عمل می کنم و بعد از گرفتن حکومت به آنها عمل نکنند؟ که جواب این سوال همان تفاوت امیرالمومنین(ع) و دیگران است که حضرت نمی خواستند خیانت کنند و مردم را فریب دهند، حضرت باید حجت را تمام می کردند تا عده ای نگویند ایشان حریص بر خلافت است همچنانکه با این توصیفات هم برخی این حرف را می زنند.

وی در توضیح مظلومیت امام علی(ع) و تنها ماندن از طرف مردم آن زمان و هدف آنها از بیعت با امیرالمومنین(ع) بیان کرد: ابن ابی الحدید در شرح نهج البلاغه جلد نهم صفحه 28 و 29 می گوید: دو نفر اولی امام علی(ع) را ساقط کردند، حرمت او را بین مردم شکستند، و کاری کردند که امام علی(ع) که باید در آسمان‌ها او را می جستی در زمین فراموش شد که این‌ها واقعیاتی است که توسط او بیان شده و غرضی نداشته چون شیعه نبوده است.

حجت الاسلام بنی هاشمی به سخن امام علی(ع) در توضیح مظلومیت خودشان اشاره کرد و ادامه داد: حضرت فرمودند: عده ای بین مردم شرافت، مقام و عظمت پیدا کردند و عده ای آوازه شان فرو نشست و ما از آنهایی هستیم که یاد ما از بین رفت، آتش ما خاموش شد و زمانه هیچ چیز برای ما نداشت.

وی در توضیح مظلومیت امام علی(ع) به سخن دیگر ایشان در جنگ صفین اشاره کرد و ادامه داد: حضرت در آنجا می فرمایند عموم کسانی که با من هستند با من مخالفت می کنند اما معاویه اصحابی دارد که از او اطاعت می کنند، آیا می شود امیرالمومنین(ع) به این افراد اعتماد کند و احکام الهی را برای اینان پیاده کند؟

وی در همین راستا توضیح داد: موضع امیرالمومنین(ع) بر اساس در نظر گرفتن منافع شخصی نبود بلکه امر الهی بوده است و ایشان به امر خداوند عمل کرده اند که ما علت بعضی را می فهمیم و علت بعضی را متوجه نمی شویم که در مورد همه امامان(ع) نیز همینطور است همانطور که بیعت ظاهری به معنای آتش بس ظاهری امام حسین(ع) با معاویه و بیعت نکردن ایشان با یزید هم از همین قبیل است که هردو به امر خداوند بوده است.

حجت الاسلام بنی هاشمی در رابطه با وضعیت زمان حکومت امام علی(ع) توضیح داد: در کتاب روضه کافی، جلد هشتم صفحه 63 آمده است که امیرالمومنین(ع) در بیانی حدود 30 بدعت را نام می برند و می فرمایند من نتوانستم این بدعت ها را اصلاح کنم و این ها همه شاهد بر این است که حضرت مردم آن زمان را که از ایشان درخواست بیعت می کردند را به خوبی می شناختند.

ویژگی های خاص امیرالمومنین(ع)

حجت الاسلام بنی هاشمی با اشاره به ویژگی‌های خاص امام علی(ع) از جمله تنها کسی که در کعبه به دنیا آمد، کسی که در آسمان‌ها به ازدواج سرور زنان در آمد، کسی که خدا به سبب او و پیامبر(ص) توبه آدم را پذیرفت و کشتی نوح(ع) را نجات داد، در توضیح ویژگی‌های امام علی(ع) گفت: من این روایت را فقط از اهل سنت دیده ام که خدا گناهان گوش و چشمی را که فضایل امیرالمومنین(ع) را بشنود و ببیند پاک می کند و یا در جایی دیگر آمده است که فرشتگان بعد از شنیدن بوی خوش کسانی که در محلس ذکر فضایل امام علی(ع)بوده اند به آن مجلس می روند و خود را به در و دیوار مجلس می زنند.

به گزارش خبرگزاری قرآن، وی در پایان در بیان یکی دیگر از ویژگی های امام علی(ع) اضافه کرد: روزی پیامبر(ص) انگشتر خود را به امیرالمومنین(ع) دادند تا به حکاک بدهند و روی آن نقش محمد عبدالله را حک کنند که امیرالمومنین(ع) به حکاک فرمودند حک کند محمد رسول الله و وقتی حضرت انگشتر را از حکاک گرفتند و نزد پیامبر(ص)بردند حضرت از جمله حک شده روی انگشتر تعجب کردند که نوشته شده بود محمد رسول الله و علی ولی الله، آنجا بود که جبرئیل آمد و عرض کرد: یا رسول الله تو آنچه خواستی گفتی تا حک شود و آنچه ما خواستیم حک شد